Spokojna architektura i pomysł na kulturę – jak to zrobili w Białymstoku

KATEGORIA: PODRÓŻE / 19 maja 2019

Budynek Teatru Lalek w Białymstoku.
Fot. Wikimedia Commons

Białostocki Teatr Lalek to wyjątkowa placówka kulturalna w stolicy Podlasia. Wprawdzie jest to teatr lalek, ale od dawna gra też sztuki dla dorosłych. Powszechnie jest uważany za swoisty fenomen na mapie polskiego lalkarstwa, za jedną z najlepszych scen lalkowych w kraju.

Początki tego teatru sięgają okresu międzywojennego. Ponad 80 lat temu została zorganizowana amatorska scena lalkowa, przekształcona następnie w Międzyszkolny Teatr Lalek. Kolejnym etapem był powojenny Tatr Marionetek, aż wreszcie 66 lat temu (początkowo jako Teatr Lalek „Świerszcz”, a od 16 grudnia 1971 r. pod nazwą Białostocki Teatr Lalek) Ministerstwo Kultury i Sztuki przyznało subwencję i status sceny profesjonalnej. To umożliwiło tworzenie stałego zespołu, powstanie pracowni (wkrótce rozbudowanej o nowe możliwości techniczne) i kształtowanie własnego charakterystycznego profilu teatralnego. Już wtedy, czyli od początku lat 70. ubiegłego wieku dzięki konsekwentnej polityce repertuarowej teatr podjął próbę zdobycia widowni dorosłej, powołując istniejącą do dziś Scenę dla Dorosłych – jej działalność zainaugurowała „Kartoteka” Tadeusza Różewicza.

W latach 1975-1979 wzniesiono w Białymstoku pierwszy w Polsce budynek przeznaczony specjalnie dla teatru lalek. Powstał obiekt o ciekawej, modernistycznej, choć spokojnej architekturze wspaniale zlokalizowany w otoczeniu parkowej zieleni. W tym dedykowanym gmachu mieszczą się 3 sceny: duża (200 miejsc), mała (100 miejsc) i sala prób (40 miejsc).

Fot. W. Szumny

Placówka ta przygotowuje w każdym sezonie teatralnym kilka premier, a niemal każda z nich jest produkcją międzynarodową. Wykorzystywane są rozmaite techniki lalkowe i formy plastyczne, a także formy teatru wizualnego, teatru przedmiotu, teatru maski i teatru aktorskiego. W 1974 r. Białostocki Teatr Lalek powołał do życia studio aktorskie, które w roku następnym przekształcono w zamiejscowy Wydział Sztuki Lalkarskiej Warszawskiej Akademii Teatralnej. Prawie wszyscy aktorzy BTL są absolwentami tej uczelni, stanowią też podstawę kadry dydaktycznej kształcącej młodych lalkarzy w Akademii Teatralnej w Białymstoku. W ciągu kilku ostatnich lat teatr został w znacznym stopniu zmodernizowany i wyposażony w najnowocześniejsze rozwiązania techniczne. W 2016 r. zrealizowano generalny remont dużej sceny, m.in. montując nowoczesny system elektroakustyczny.

W moim odczuciu w tym teatrze niemal wszystko jest wyjątkowe: należy on do najstarszych polskich teatrów lalek, które powołały do życia lalkową scenę dla dorosłych; jest także pierwszym polskim teatrem lalek, dla którego miasto wybudowało specjalnie zaprojektowany budynek, dziś mieszczący aż 3 sceny! Goszcząc w Białymstoku mogłem dokładnie zwiedzić i obejrzeć od wewnątrz cały obiekt – byłem pod wrażeniem ogromu możliwości technicznych, a także profesjonalizmu aktorów, będących podstawą kadry dydaktycznej kształcącej młodych lalkarzy w Akademii Teatralnej.

Fot. W. Szumny

To było dla mnie niezwykłe doświadczenie móc „od kuchni” zobaczyć kolejne etapy tworzenia lalek i rekwizytów do przedstawień oraz porozmawiać z osobami to wykonującymi. Wiele pozytywnych emocji dostarczyła mi także wizyta w podziemiach budynku. Mieszcząca się tam Piwnica Lalek zawiera rekwizyty, dekoracje, kostiumy i lalki nawet z lat 60. ubiegłego wieku. Jest tu kilkaset eksponatów – dominują kukiełki, pacynki, jawajki oraz marionetki. Ta niesamowita ekspozycja jest czynna zawsze godzinę po każdym przedstawieniu.

Jestem przekonany, że wizyta w Białymstoku warta jest „zahaczenia” o ten teatr nie tylko dla najmłodszych – zarówno w celu obejrzenia sztuki, jak i zwiedzenia podziemi: tego magicznego miejsca, gdzie lalki, które skończyły już swoje występy na scenie mają szansę na „drugie życie”.

Waldemar Szumny

Fot. W. Szumny

Otoczenie Teatru Lalek w Białymstoku.
Fot. Wikimedia Commons

  

Redaktor naczelny: Barbara Kędzierska
Wydawca
"Siedem - Barbara Kędzierska"
PORTAL INFORMACJI I OPINII
redakcja@czytajrzeszow.pl
35-026 Rzeszów, ul. Reformacka 4