[PODRÓŻE] O mało go nie rozebrano. Polska straciłaby unikalny obiekt na skalę Europy

O mało go nie rozebrano. Polska straciłaby unikalny obiekt na skalę Europy

KATEGORIA: PODRÓŻE / 30 marca 2019

Malbork. Zamek Wysoki od strony dawnego starego miasta.
Fot. Waldemar Szumny

Każdy Polak pamięta z lekcji historii, z powieści Henryka Sienkiewicza lub z filmu Aleksandra Forda bitwę pod Grunwaldem stoczoną z Krzyżakami. I to, że główną siedzibą tego zakonu był w naszym kraju Malbork, z największą średniowieczną twierdzą w Europie zbudowaną w stylu gotyckim.

Zamek w Malborku – położony na prawym brzegu Nogatu – wznosił zakon krzyżacki w kilku etapach, od roku 1280 do połowy XV w. Ta początkowa siedziba wielkich mistrzów zakonu krzyżackiego (od 1309 r. do 1457 r.) i władz Prus Zakonnych (które to państwo w XIV w. stało się jednym z najpotężniejszych krajów nie tylko południowego wybrzeża Bałtyku, ale także Europy Środkowej) na ponad 3 stulecia (od 1457 r. do 1772 r.) stanowiła także rezydencję królów Polski. Po zdewastowaniu na przełomie XVIII i XIX w. i dwukrotnym zrekonstruowaniu w latach kolejnych (m.in. trwającej cztery dekady gruntownej restauracji i regotycyzacji), ponownie pod koniec II wojny światowej zamek uległ poważnej dewastacji (zniszczenia oszacowano na 50-60%). Na szczęście po wojnie zmieniono pierwotne plany rozbiórki tego, co pozostało z zamku i zdecydowano się na wieloletnią odbudowę. Starano się przywrócić mu kształt z okresu średniowiecza, usuwając błędne rekonstrukcje dokonane przez niemieckich konserwatorów sztuki. Po kilkudziesięciu latach zamek został odbudowany, wpisany do rejestru zabytków, a w 1994 r. uznany za pomnik historii i po kolejnych 3 latach wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Zamek Niski w Malborku – pierwsza brama wejściowa na Przedzamcze.
Fot. Waldemar Szumny

Co może zaskakiwać podczas zwiedzania, to fakt, że zespół zamkowy w Malborku tak naprawdę obejmuje aż 3 zamki: Wysoki, Średni i Niski. Zamek Wysoki jest czworoboczny, z dziedzińcem otoczonym krużgankami, z kościołem Najświętszej Maryi Panny z kaplicą grobową św. Anny i z dwiema wieżami: Kleszą oraz Wróblą. Zamek Średni (wzniesiony w miejscu byłego przedzamcza) jest trójboczny, z rozległym dziedzińcem otwartym ku Zamkowi Wysokiemu (oddzielonym od niego murem i fosą), z kaplicą św. Bartłomieja, Wielką Komturią, kilkoma refektarzami oraz z wieżą Kurzą Nogą. I wreszcie Zamek Niski czyli Przedzamcze – z Karwanem, z kaplicą św. Wawrzyńca oraz szeregiem zabudowań gospodarczych.

Na zamku jeszcze niedawno prowadzone były skomplikowane prace remontowe i konserwatorskie, z wykorzystaniem prawie 26 mln zł ze środków zewnętrznych – z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Od 1961 r. mieści się tutaj Muzeum Zamkowe, gromadzące bogate zbiory (około 40 tys. eksponatów) podzielone na 21 sekcji tematycznych. Duże wrażenie robią przebogate kolekcje: rzeźby, militariów, bursztynu, ceramiki, szkła, witraży, tkanin i wiele innych.

Malbork. Zabudowania Zamku Niskiego.
Fot. Waldemar Szumny

Ten ogrom budynków i muzealnych okazów sprawia, że wybierając się do Malborka warto zarezerwować cały dzień na pobyt wśród tych zabytków: średni czas zwiedzania zamku z przewodnikiem wynosi 3,5 godziny. Na koniec taka ciekawostka: liczba cegieł tworzących dzisiejszą bryłę zamku szacowana jest na 15 milionów – a wiele zamkowych obiektów i murów nie przetrwało do dzisiejszych czasów, pierwotnie wszystkie zabudowania zamkowe mogło tworzyć nawet 50 milionów cegieł!

Naprawdę warto zobaczyć to miejsce, odwiedzane corocznie przez pół miliona turystów. Na zachętę dodam, że Zamek w Malborku – należący do najznakomitszych przykładów średniowiecznej architektury obronno-rezydencyjnej w Europie – w plebiscycie „Rzeczpospolitej” został uznany za jeden z siedmiu cudów Polski.

Waldemar Szumny