[PODRÓŻE] Za niepozornymi murami tego budynku kryją się skarby. Sami zobaczcie

Za niepozornymi murami tego budynku kryją się skarby. Sami zobaczcie

KATEGORIA: PODRÓŻE / 27 kwietnia 2019

Wejście do Arsenału od strony miasta.
Fot. W. Szumny

Arsenał Wrocławski to średniowieczna gotycka budowla, która istnieje od 1459 r. Powstała wcześniej, niż podobne obiekty w Krakowie czy Warszawie, a nawet w Berlinie i Wiedniu! Najpierw była miejskim spichlerzem, zaś od XVI w. przeniesiono tu skład broni. Dziś zwiedzających zachwyca i sam budynek, i zgromadzone w nim liczne eksponaty.

Obecny wygląd Arsenał uzyskał w pierwszej połowie XVII w. Dzisiejszy jego kształt stanowi czworobok o wymiarach 73 na 55 m z dziedzińcem w środku. Skrzydła południowe i północne pochodzą z pierwszych lat istnienia budynku, skrzydło zachodnie powstało 100 lat później, zaś wschodnie (o murach grubości aż 2 m) dopiero w 1658 r. Na wewnętrznym dziedzińcu dominuje studnia wyciągowa z 1620 r. oraz sylwetki dwóch baszt: czworoboczna północna o wysokości 20,5 m będąca pozostałością XIV-wiecznej linii murów obronnych miasta i niższa półokrągła o wysokości 13 m.

Skrzydło Arsenału od strony dziedzińca.
Fot. W. Szumny

Kiedy stanąłem na tym dziedzińcu, znalazłem się nagle w jednym z najbardziej malowniczych zakątków Wrocławia, chętnie wykorzystywanym przez zespoły muzyczne i teatralne. Już po chwili mogłem zachwycać się wnętrzami dwóch muzeów: Muzeum Militariów (ulokowanym w skrzydłach północnym i wschodnim) oraz Muzeum Archeologicznym (mieszczącym się w starym spichlerzu). Oprócz tego w czworobocznej baszcie znajduje się siedziba wrocławskiego Bractwa Kurkowego.

Muzeum Militariów (liczące ponad 1500 eksponatów) jest naturalną kontynuacją wojskowego przeznaczenia Arsenału jako budowli obronnej i magazynu broni. Początki tego muzeum sięgają roku 1971, w swoim obecnym kształcie powstało w 2000 r. jako oddział Muzeum Miejskiego Wrocławia. Są tu zgromadzone zabytki oręża polskiego i obcego, pamiątki patriotyczne, ikonografia o tematyce batalistycznej, zbiór mundurów z okresu II wojny światowej i powojennych oraz elementów wyposażenia wojskowego. Zbiory prezentowane są na czterech wystawach stałych (wzbogacanych okresowo o piątą salę wystaw czasowych): Broń Dawna prezentuje oręż i zabytki o tematyce militarnej od czasów epoki kamiennej aż po XVIII w.; Broń Palna jako jedna z głównych atrakcji Arsenału jest eksponowana w sali stanowiącej stylizowany – na wygląd oryginalnego – magazyn uzbrojenia; Hełmy Wojskowe to zbiór najciekawszych egzemplarzy z całego świata, od zabytków z XVIII i XIX w. do czasów współczesnych; Broń Biała prezentuje niemal kompletny przegląd białej broni żołnierza polskiego od XVIII w. do czasów współczesnych.

Fot. W. Szumny

Muzeum Archeologiczne mieści stałą wystawę Archeologia Śląska podzieloną na cztery części tematyczne, w układzie chronologicznym (każda z części wystawy zajmuje całe oddzielne piętro). Poprzez wyeksponowane zabytki, rekonstrukcje oraz plansze ilustracyjne prezentowane są dzieje osadnictwa na Śląsku od paleolitycznych początków po rozwój średniowiecznych miast. Zwiedzanie zaczyna się od wystawy poświęconej najdawniejszym dziejom Śląska – ekspozycji epoki kamienia i wczesnej epoki brązu (znaleziska z paleolitu, mezolitu, neolitu); następnie podziwiać można wystawę poświęconą epoce brązu i wczesnej epoce żelaza (m.in. zabytki kultury przedłużyckiej i łużyckiej oraz kultury pomorskiej); kolejne piętro to epoka żelaza i wędrówki ludów (m.in. zabytki związane z Celtami i Hunami); ostatni dział ekspozycji poświęcony jest archeologii lokalnej, czyli średniowiecznym ziemiom śląskim. I wreszcie na finał prezentowane są skarby odnaleziono w latach 2010-2012 podczas prac archeologicznych na Nowym Targu we Wrocławiu (konserwację i opracowanie naukowe znalezisk zakończono w ubiegłym roku) – były to największe wykopaliska w stolicy Dolnego Śląska w ciągu ostatnich 30 lat.

Wchodząc na wystawę „Wrocławski Nowy Targ – rytm rozwoju średniowiecznego miasta na kulturowym pograniczu” poczułem się jak w średniowiecznym mieście, słuchając emitowanych z głośników odgłosów życia grodu, oglądając ówczesne kramy ze zbożem, ziołami, piernikami, pieczywem, solą kamienną i ceramiką; podziwiając 800-letnie zabytki (np. fragmenty materiałów z bawełny i jedwabiu) z czasów książąt piastowskich i późniejszego panowania czeskiego, wykopane przez archeologów na Nowym Targu.

Po wyjściu długo pozostawałem pod wrażeniem zarówno muzealnych eksponatów, jak również samego budynku Arsenału, uważanego za jeden z najciekawszych obiektów architektonicznych w całym Wrocławiu. No i tego kontrastu – przecież sam budynek nie posiada bogatych ozdób architektonicznych i na pierwszy rzut oka wydaje się z zewnątrz surowy w formie. Ale po przekroczeniu progów autentycznie zachwycił mnie swoimi wnętrzami i niespotykaną już gdzie indziej konstrukcją ciesielską (łącznie z unikalną więźbą dachową, opatrzoną licznymi znakami ciesielskimi), nawiązującą do spichlerzy śląskich. Trudno znaleźć zachowany spichlerz, więc Arsenał ze swoją 560-letnią historią jest tym cenniejszym zabytkiem; jedną z niewielu budowli tego typu zachowanych w Polsce oraz istniejącym do dziś, największym fragmentem średniowiecznych obwarowań Wrocławia.

I na koniec praktyczna rada – To bardzo rozległa ekspozycja, warto zarezerwować pół dnia, aby spokojnie i bez pośpiechu zwiedzić ten niezwykły obiekt.

Waldemar Szumny