Dzień Pamięci Ofiar Holokaustu. W Rzeszowie trwają uroczystości

KATEGORIA: KULTURA / 27 stycznia 2023

Fot. Karol Woliński

Każdego roku 27 stycznia obchodzimy Międzynarodowy Dzień Pamięci Ofiar Holokaustu. Z tej okazji w Rzeszowie w piątek i przez cały weekend organizowane są wydarzenia związane z upamiętnieniem pomordowanych Żydów. Uroczystości odbyły się m.in. na cmentarzu żydowskim przy ul. Dołowej.

Upamiętnienie na cmentarzu

Cmentarz przy ul. Dołowej powstał w 1849 r. i został doszczętnie zdewastowany podczas II wojny światowej. Znajdują się tam nieliczne macewy oraz obelisk na grobie pomordowanych Żydów podczas Holokaustu, ufundowany w 1947 r. przez ocalonych Żydów rzeszowskich. To właśnie tam rozpoczęły się uroczystości związane z Międzynarodowym Dniem Pamięci Ofiar Holocaustu, który przypada 27 stycznia - w rocznicę wyzwolenia Obozu Koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau.

- Spotykamy się tutaj, aby dać świadectwo, że pamiętamy o ofiarach ludobójstwa, o obywatelach miasta Rzeszowa, którzy zginęli tylko dlatego, że byli Żydami - mówił profesor Wacław Wierzbieniec, kierownik Zakładu Historii i Kultury Żydów Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Prof. Wierzbieniec zaznaczał, że uroczystości rocznicowe na Podkarpaciu odbywają się już po raz piętnasty. Na cmentarzu wspominał świadków makabrycznych wydarzeń związanych z eksterminacją Żydów, których już z nami nie ma.

- Nie ma wśród nas tych rzeszowian, którzy dawali to świadectwo pamięci, niestety już nie żyją, ale my pamiętamy o tych wydarzeniach, pokazujemy tym nasze człowieczeństwo – powiedział prof. Wierzbieniec.

„Pamięć o tych czasach jest ważna”

W upamiętnianiu pomordowanych Żydów w Rzeszowie wzięli udział wicewojewoda podkarpacki Radosław Wiatr, radny miasta Rzeszowa Waldemar Szumny oraz członek zarządu województwa Stanisław Kruczek, który podkreślał, że Polacy pamiętają i będą pamiętać o Holokauście, nawiązywał też do obecnej sytuacji na ogarniętej wojną Ukrainie.

- Nikt się nie spodziewał, że 24 lutego naród rosyjski zaatakuje naród ukraiński, tak było też podczas II wojny światowej gdy Niemcy chcieli też wyeliminować ze świata naród żydowski co skończyło się milionami ofiar, szczególnie na Polskiej ziemi. Dlatego pamięć o tamtych czasach jest ważna - mówił członek zarządu województwa.

Stanisław Kruczek przypomniał również o ważnym wydarzeniu, które ma odbyć się w tym roku w kontekście ratowania Żydów. Mowa tu o beatyfikacji rodziny Ulmów zamordowanych przez Niemców za ratowanie Żydów.

- Ta rodzina z Podkarpacia, z Markowej ratowała w trakcie II wojny światowej Żydów, za to poniosła śmierć, zginęli też ci którzy byli ratowani - podkreślał Kruczek.

Dyrektor rzeszowskiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej Dariusz Iwaneczko zaznaczał, że przedwojenni Żydzi stanowili ważną część polskie polskiej kultury, nauki, języka, świadomości narodowej.

- To byli obywatele, którzy mieli ogromny wkład w naszą tożsamość, w rozwój gospodarczy, także nie żałowali krwi w walce o niepodległość, dzisiaj w większości z nich nie ma. Ale jesteśmy my i musimy dawać świadectwo temu by nigdy więcej nie powtórzyła się taka sytuacja, by nigdy nie doszło do takiego barbarzyństwa jakie zgotowano społeczności żydowskiej w Europie w latach II wojny światowej - powiedział Iwaneczko.

Na cmentarzu pojawili się również bliscy ofiar Holokaustu, przyszli też mieszkańcy Rzeszowa. Modlitwę zmówili rabin Yehoshua Ellis z Warszawy oraz ks. Paweł Batory. Następnie przy obelisku znajdującym się na grobie pomordowanych Żydów złożono wieńce i zapalono świece.

Kolejnym punktem obchodów na mapie Rzeszowa był pomnik - głaz zlokalizowany na terenie nieistniejącego już XVI-wiecznego cmentarza żydowskiego, zniszczonego w czasie II wojny światowej. Obecnie nazywanego placem Ofiar Getta. Ustawiono go przy ścieżce w pobliżu dwóch synagog: tzw. staromiejskiej i nowomiejskiej. Na monumencie wmontowana jest tablica pamiątkowa z inskrypcją mówiącą o tym, że w lecie 1942 r. zgromadzono w tym miejscu Żydów przed wywiezieniem ich do obozów zagłady. Tam również złożono kwiaty i zapalono znicze.

W tym miejscu delegacja Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie: dr hab. Dariusz Iwaneczko, dyrektor rzeszowskiego oddziału, dr Piotr Szopa, naczelnik OBUWiM oraz dr hab. Elżbieta Rączy, historyk i współorganizator obchodów oddali hołd wywiezionym i straconym ofiarom Holokaustu z Rzeszowa i okolic.

Z kolei o godz. 12:00 otwarto wystawę „Żydowski akropol” w Archiwum Państwowym w Rzeszowie (ul. Warneńczyka 57).

27 stycznia 2023 r. obchodzimy 78. rocznicę wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz. Delegacja Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie zapaliła też światło pamięci na pomniku pamięci Ofiar Obozów Koncentracyjnych, który mieści się na terenie Cmentarza Komunalnego Wilkowyja. W tym miejscu znajdują się urny z ziemią z obozów koncentracyjnych.

W sobotę i niedzielę kolejne wydarzenia

W sobotę 28 stycznia w kościele farnym pw. Św. Wojciecha i Stanisława w Rzeszowie (pl. Farny 5) o godz. 10:00 rozpocznie się Modlitwa za Ofiary Holocaustu, połączona z odczytywaniem nazwisk Polaków z Podkarpacia zamordowanych za pomoc niesioną Żydom oraz Żydów, którzy ponieśli śmierć wraz z nimi.

Natomiast Stowarzyszenie Rajsze chcąc uczcić pamięć mieszkańców Rzeszowa zamordowanych podczas Holokaustu, zaprasza na wydarzenia, które przygotowało na tę okazję.

W sobotę, 28 stycznia o godz. 18:00 w Biurze Wystaw Artystycznych w Rzeszowie (ul. Sobieskiego 18) odbędzie się wykład: „Tu się modlili, tu się spotykali - synagoga jako miejsce modlitwy i centrum życia społecznego”. Prowadzenie: Karolina Ożóg.

Wykładowi towarzyszyć będzie przygotowana przez Muzeum Okręgowe w Rzeszowie wystawa „Ślady Przeszłości – fotografie Żydów rzeszowskich z końca XIX i początków XX wieku”, której autorami są Marzena Lorens i Rafał Kocoł.

Z kolei w niedzielę 29 stycznia o godz. 12:00 na Placu Ofiar Getta w Rzeszowie, przy Kamieniu Pamięci rozpocznie się spacer: „Tu mieszkali. Spacer ku pamięci mieszkańców Rzeszowa zamordowanych podczas Holokaustu”. Prowadzenie: Marta Wójcik.

Po spacerze istnieje możliwość przejścia na cmentarz żydowski przy ul. Dołowej – jeśli będą chętni. Mężczyzn chcących wejść na cmentarz organizatorzy proszą o zabranie nakrycia głowy.

Kolejne wydarzenia planowane są w pierwszych dniach lutego.

Szczegółowy program XV Obchodów Dni Pamięci o Ofiarach Holocaustu w Rzeszowie i na całym Podkarpaciu do pobrania TUTAJ.

Karol Woliński

Zdjęcia: Karol Woliński

Zdjęcia: Katarzyna Gajda-Bator/Oddział IPN w Rzeszowie

  

Redaktor naczelny: Barbara Kędzierska
Wydawca
"Siedem - Barbara Kędzierska"
PORTAL INFORMACJI I OPINII
redakcja@czytajrzeszow.pl
35-026 Rzeszów, ul. Reformacka 4