Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. IPN przygotował cykl wydarzeń

KATEGORIA: HISTORIA / 28 lutego 2025

Ubiegłoroczne obchody w Rzeszowie
Fot. Maciej Terpiński

W sobotę 1 marca 2025 r. przypada Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Z tej okazji Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie przygotował obchody i wiele inicjatyw. Główne obchody odbędą się w Rzeszowie w sobotę.

Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych ustanowił w 2011 r. Parlament „w hołdzie Żołnierzom Wyklętym - bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienia dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu”.

Żołnierze Wyklęci, Niezłomni tworzyli polskie powojenne podziemie niepodległościowe i antykomunistyczne. Był to ruch partyzancki, stawiający opór sowietyzacji Polski i podporządkowania jej ZSRR, toczący walkę ze służbami bezpieczeństwa ZSRR i podporządkowanymi im służbami w Polsce.

Pomysł ustanowienia święta w tym terminie wysunął ówczesny prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka. Tego dnia w 1951 r. w więzieniu mokotowskim wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukaszu Cieplińskim, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Batorym, Adamie Lazarowiczu, Franciszku Błażeju, Karolu Chmielu i Józefie Rzepce – będących ostatnimi ogólnopolskimi koordynatorami „Walki o Wolność i Niezawisłość Polski z nową sowiecką okupacją”. Ich ciała komuniści zakopali w nieznanym miejscu.

Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych współorganizowane przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie.

Program uroczystości 1 marca (sobota):

• 11:00 – Msza Święta w Kościele Farnym pw. św. Wojciecha i Stanisława w Rzeszowie przy ul. Plac Farny 5

• 11:45 – Przejście uczestników na uroczystości przed Pomnik Pamięci Żołnierzy Wyklętych

• 12:00 – Rozpoczęcie oficjalnych uroczystości

• 13:30 – Zakończenie uroczystości rocznicowych

Organizatorzy obchodów: IPN Odział w Rzeszowie, Urząd Miasta Rzeszowa, 21. Brygada Strzelców Podhalańskich, 3. Podkarpacka Brygada Obrony Terytorialnej, Światowy Związek Żołnierzy AK Okręg Podkarpacki.

Film „Listy nadziei”

IPN poleca także film dokumentalny „Listy nadziei” z udziałem dr Mirosława Surdeja, historyka z IPN Rzeszów, Wojciech Koby, syna Władysława Koby, Franciszka Batorego, brata Józefa Batorego i Heleny Skwara, kuzynki Jana Totha.

„Gdybyśmy stracili Ojca, zostalibyśmy zupełni sami na świecie” – pisał w październiku 1950 r. do prezydenta Bolesława Bieruta czternastoletni Jerzy Chmiel, syn członka IV Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Prosił o ocalenie ojca – Karola – w imieniu swoim i dziewięcioletniego brata Zbigniewa.

Takie prośby słało do Bieruta wiele polskich dzieci. Cytowane fragmenty wstrząsających listów są świadectwem nieludzkich czasów, instalowania w naszym kraju totalitarnej, komunistycznej władzy. Dzieci skazanych na śmierć patriotów błagały sprawującego funkcję Prezydenta RP Bolesława Bieruta o ocalenie życia ich ojców. Dla córek i synów, m. in. działaczy Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, oczekujących na wykonanie wyroku śmierci, ułaskawienie przez głowę państwa było ostatnią szansą na ocalenie ukochanego taty. Dlatego starali się wzruszyć prezydenta, odwołując się do jego ludzkich uczuć. Sowiecki namiestnik w Polsce, Bierut nie uczynił tego, więc ich ojcowie zostali zamordowani na podstawie sądowej zbrodni.

Film przedstawia dramatyczne historie działaczy i żołnierzy powojennego podziemia niepodległościowego oraz ich rodzin. Pokazuje również sytuację Polski po II wojnie światowej. Dokument pokazuje, jak systemy totalitarne, nazizm i komunizm niszczyły ludzi i narody. Ważnym elementem filmu jest zwrócenie uwagi na uniwersalne i nieprzemijające wartości: lojalność, honor, wierność, uczciwość, odpowiedzialność czy poświęcenie. Reżyser filmu: Piotr Zarębski. Scenariusz: Tomasz Plaskota, Piotr Zarębski.

Fot. IPN

Działania towarzyszące przygotowane przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie:

• 28 lutego 2025 r. w Gazecie Codziennej „Nowiny” ukaże się Dodatek Historyczny, przygotowany przez Oddziałowe Biura Badań Historycznych IPN w Rzeszowie „1 Marca – Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych”

• 1 marca 2025 r. zapalenie zniczy w Kwaterze Żołnierzy Niezłomnych w Rzeszowie na cmentarzu komunalnym Wilkowyja

Zajęcia edukacyjne:

• 2 marca 2025 r. w Parku Historycznym im. Wywiadu Armii Krajowej w Bliznej, prelekcja pt. „Żołnierze Wyklęci” dr. Jacka Magdonia podczas XIII edycji „Tropem Wilczym. Bieg Pamięci Żołnierzy Wyklętych” dla uczestników biegu

• 3 marca 2025 r. w Szkole Podstawowej w Radomyślu Wielkim, prelekcja pt. „Żołnierze Wyklęci” Macieja Rędziniaka

• 5 marca 2025 r. w Liceum Ogólnokształcącym im. Stefana Czarnieckiego w Nisku, prelekcja pt. „Żołnierze Wyklęci” Zenona Fajgera

• 6 marca 2025 r. w Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej Filia nr 7 w Rzeszowie, prelekcja pt. „Historia Alicji Wnorowskiej” Katarzyny Kyc

• 7 marca 2025 r. w Szkole Podstawowej im. Kapitana Wacława Nycza w Soninie, prelekcja pt. „Płk Łukasz Ciepliński” Zenona Fajgera

• 10 marca 2025 r. w Filii nr 6 Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie, prelekcja pt. „Żołnierze Wyklęci” Zenona Fajgera

• 11 marca 2025 r. w Szkole Podstawowej im. Św. Brata Alberta w Żurawiczkach, prelekcja pt. „Trzech Niezłomnych z Rzeszowszczyzny. Mjr Władysław Koba, ppor. Leopold Rząsa, ppor. Michał Zygo” dr. Paweła Fornala

• 11 marca 2025 r. w Zespole Szkolno-Przedszkolny w Krasnem, prelekcja pt. „Żołnierze Wyklęci” Zenona Fajgera

• 14 marca 2025 r. w Zespole Szkół Sportowych w Rzeszowie, prelekcja pt. „Żołnierze Wyklęci” Zenona Fajgera

• 18 marca 2025 r. w Publicznym Katolickim Liceum Ogólnokształcącym w Jarosławiu, prelekcja pt. „Historia Alicji Wnorowskiej” Katarzyny Kyc

• 28 lutego 2025 r. w 203. Batalionie Obrony Pogranicza w Sanoku, prelekcja pt. „Antykomunistyczne podziemie niepodległościowe w powiecie sanockim po 1944 roku” dr. Paweła Fornala

Prezentacja wystaw:

• Żołnierze Wyklęci. Antykomunistyczne podziemie na Rzeszowszczyźnie po 1944 r. – Zespół Szkół w Zarzeczu – Marzec 2025 r.

• Władysław Koba (1914-1949) – Zespół Szkół w Zarzeczu – Marzec 2025 r.

• Polskie Państwo Podziemne na Rzeszowszczyźnie – Szkoła Podstawowa w Przecławiu – 24 lutego - 17 marca 2025 r.

• Żołnierze Niezłomni . Antykomunistyczne podziemie na Rzeszowszczyźnie po 1944 roku – Szkoła Podstawowa w Gumniskach – 28 luty - 21 marca 2025 r.

• Łukasz Ciepliński (elementarna) – Szkoła Podstawowa w Gnojnicy Woli – 26 luty - czerwiec 2025 r.

Konkursy

• 4 marca 2025 r. – XV Wojewódzki Festiwal Pieśni Patriotycznych organizowany przez grono pedagogiczne i uczniów Szkoły Podstawowej nr 28 z Oddziałami Dwujęzycznymi im. płk. Łukasza Cieplińskiego w Rzeszowie pod patronatem Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, w Centrum Młodzieży w Rzeszowie

• 12 marca 2025 r. – finał Konkursu Historycznego „Nie mogłem inaczej żyć…” Łukasz Ciepliński – Żołnierz Wyklęty – 2025 pod patronatem Dyrektora Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie i Burmistrza Ropczyc w Szkole Podstawowej im. ppłk Łukasza Cieplińskiego w Gnojnicy Woli

• 21 marca 2025 r. – X edycja Wojewódzkiego Turnieju Poezji i Prozy „ZAWSZE WIERNI” pod Honorowym Patronatem Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie w Powiatowym Centrum Edukacji Kulturalnej w Ropczycach, organizowana przez Powiatowe Centrum Edukacji Kulturalnej w Ropczycach i Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców Oddział w Sędziszowie Małopolskim

Inne wydarzenia:

• 1 marca 2025 r. w miejscowości Gnojnica Wola – Zagorzyce Górne odbędą się Powiatowe Obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych pod Patronatem Honorowym Dyrektora Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie. Obchody rozpoczną się w Gnojnicy Woli, gdzie przy Szkole Podstawowej im. ppłk. Łukasza Cieplińskiego będzie prezentowana biograficzna wystawa elementarna Instytutu Pamięci Narodowej pt. „Łukasz Ciepliński”. W ramach wydarzenia odbędzie się także przemarsz na trasie Gnojnica Wola- Zagorzyce Górne, uczestnicy przemarszu otrzymają pamiątkowe nagrody. Organizatorami obchodów są Powiat Ropczycko-Sędziszowski, Gmina Ropczyce, Gmina Sędziszów Małopolski.

Red.

Fot. IPN