Prezes IPN chce przenieść komunistyczny pomnik. Ratusz gra na czas?

KATEGORIA: POLITYKA / 24 sierpnia 2023

Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej przy placu Ofiar Getta w Rzeszowie
Fot. Karol Woliński

- Nadal czekamy na formalną zgodę władz Rzeszowa dotyczącą możliwości usunięcia Pomnika Wdzięczności Armii Radzieckiej z przestrzeni miasta. Jeśli prezydent Fijołek chce by trafił on na cmentarz, deklarujemy naszą pomoc w podjęciu próby przeniesienia - twierdzi prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki. Czy władze Rzeszowa grają w tej sprawie na czas?

Pomnik nadal stoi

Odsłonięty na ówczesnym placu Zwycięstwa w 1951 roku Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej prezentujący na płaskorzeźbach m.in. postaci marsz. Iwana Koniewa i gen. Karola Świerczewskiego, nadal stoi w centrum Rzeszowa choć zdaniem IPN propaguje ustrój totalitarny, czym narusza przepisy ustawy dekomunizacyjnej z 2016 roku.

Przez kilka lat władze Rzeszowa, które są właścicielem monumentu stojącego na placu Ofiar Getta, zaciekle broniły go przed wyburzeniem. Sytuacja zmieniła się po brutalnej napaści Rosji na Ukrainę. Apele o usunięcie pomnika z przestrzeni publicznej były coraz mocniejsze. W sprawę zaangażował się prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki, który deklarował pomoc w usunięciu monumentu z centrum miasta. Ratusz w końcu ugiął się pod presją, prezydent Konrad Fijołek zapowiedział, że pomnik nie zostanie zburzony, a przeniesiony na cmentarz radzieckich żołnierzy przy ul. Lwowskiej, co proponowano już kilka lat temu.

Deklaracja o przeniesieniu obiektu padła wiosną 2022 roku, do tej pory w tej sprawie niewiele się wydarzyło. Wiadomo, że jest już formalna zgoda na przeniesienie pomnika na wspomniany cmentarz przy ul. Lwowskiej. Na wniosek prezydenta Rzeszowa, w lutym wydała ją wojewoda podkarpacki Ewa Leniart, która nadzoruje cmentarze wojenne w regionie.

Prezes IPN: czekamy na zgodę miasta

Prezydent Rzeszowa Konrad Fijołek, tuż po tym jak wojewoda wydała zgodę na przeniesienie pomnika, mówił że czeka na rozwój sytuacji w sprawie możliwego wsparcia IPN-u co do sfinansowania operacji przeniesienia obiektu. W rocznicę napaści Rosji na Ukrainę (24 lutego) urzędnicy twierdzili, że rozmowy z IPN trwają. O to na jakim są obecnie etapie zapytaliśmy prezesa IPN-u dr Karola Nawrockiego, który w czwartek 24 sierpnia przebywał w Rzeszowie. Okazuje się, że IPN czeka w sprawie pomnika na… ruch władz miasta.

- Nadal czekamy na formalną zgodę władz Rzeszowa dotyczącą możliwości usunięcia Pomnika Wdzięczności Armii Radzieckiej z przestrzeni miasta. Jeśli takową otrzymamy, będziemy przygotowani do tego, by podjąć się próby jego przeniesienia na cmentarz, tak jak życzy sobie prezydent Fijołek - mówi nam dr Karol Nawrocki.

Dr Karol Nawrocki, prezes IPN
Fot. Karol Woliński

Prezes Nawrocki podkreśla, że Pomnik Wdzięczności Armii Radzieckiej musi zniknąć z centrum Rzeszowa i dodaje, że IPN z reguły nie zajmuje się przenoszeniem takich obiektów, tylko ich burzeniem. W Rzeszowie ma być inaczej.

- Jasno chce powiedzieć, że miejsce tego pomnika jest na śmietniku historii, to symbol rosyjskiego zniewolenia. Natomiast jeśli prezydent Fijołek chce by trafił on na cmentarz, to jesteśmy do dyspozycji. Oferta dotycząca pomocy w próbie przeniesienia monumentu jest nadal aktualna. Jesteśmy gotowi sfinansować tę operację, oczywiście wszystko trzeba wcześniej wycenić - twierdzi prezes IPN.

Fijołek: cieszę się z deklaracji IPN

Czy to oznacza, że władze miasta mając zgodę wojewody na to, by pomnik trafił na cmentarz monumentu, grały w tej sprawie na zwłokę? Prezydent Konrad Fijołek broni się twierdząc, że sam dwa razy sygnalizował władzom IPN chęć przeniesienia monumentu.

- Dwa razy wysyłałem stanowisko do prezesa IPN w tej sprawie. Być może nie do końca zrozumieliśmy się kwestii tego czy pomnik przenieść czy zburzyć. Ja jestem zwolennikiem przeniesienia go na cmentarz, to lepszy sygnał z naszej strony, jeżeli chodzi o nasze trudne dziedzictwo i to jak je traktujemy - mówi nam prezydent Rzeszowa i ponownie deklaruje, że chce współpracować z IPN w sprawie pomnika.

- Cieszy mnie deklaracja prezesa Nawrockiego, jesteśmy gotowi od działania - zaznacza prezydent Rzeszowa.

Karol Woliński