Rzeszów uczcił 85. rocznicę powstania Polskiego Państwa Podziemnego

KATEGORIA: HISTORIA / 27 września 2024

Fot. Katarzyna Gajda-Bator/IPN Rzeszów

Wojewódzkie obchody 85. rocznicy powstania Polskiego Państwa Podziemnego odbyły się w piątek 27 września przed pomnikiem Armii Krajowej Podokręgu „Rzeszów”.

Uroczystości w Rzeszowie rozpoczęły się Mszą świętą o godz. 12:00 w kościele pw. Św. Krzyża w Rzeszowie przy ul. 3. Maja, a następnie uczestnicy udali się pod Pomnik Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej Podokręgu „Rzeszów”. Hołd twórcom i działaczom podziemnych struktur Polskiego Państwa Podziemnego oddali kombatanci, poseł do PE Bogdan Rzońca, dyrektor Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie dr hab. Dariusz Iwaneczko, wojewoda podkarpacki Teresa Kubas - Hul, wicemarszałek województwa podkarpackiego Karol Ożóg, zastępca prezydenta Rzeszowa Krzysztof Stańko, którzy zabrali głos.

Słowa do organizatorów rocznicy i jej uczestników skierował Władysław Ortyl Marszałek Województwa Podkarpackiego. W liście, który odczytał wicemarszałek Ożóg przekazał m.in.:

- W tym podniosłym dniu pamiętamy, że wrzesień jest miesiącem szczególnym, a dziedzictwo II wojny światowej zmusza do refleksji, zwłaszcza w obliczu niepewnej sytuacji międzynarodowej. Dzisiaj oddajemy hołd wszystkim, którzy nie poddali się agresji okupantów i w niebezpiecznych warunkach konspiracyjnych dbali o polskość, tożsamość narodową oraz przyszłość, myśląc także o odbudowie naszego kraju po wojnie - napisał marszałek Władysław Ortyl.

Obecni byli również: przedstawiciele duchowieństwa, służby mundurowe, poczty sztandarowe tym m.in. sztandar Armii Krajowej oraz miejscowych szkół, delegacje instytucji, zakładów pracy, przedstawiciele Klubu im. płk. Łukasza Cieplińskiego i mieszkańcy, Asystę honorową wystawiła 3. Podkarpacka Brygada Obrony Terytorialnej.

Dowódca podkarpackich terytorialsów przypomniał, że rocznica powstania Polskiego Państwa Podziemnego to jednocześnie Święto Wojsk Obrony Terytorialnej, które nawiązują do tradycji Armii Krajowej.

W okolicznościowych wystąpieniach mówiono o fenomenie Polskiego Państwa Podziemnego, które było ewenementem na skalę światową. Podziemne, konspiracyjne państwo, z pełnymi strukturami, z pionem cywilnym, administracyjnym ale również wojskowym. W ramach tego Państwa toczyło się ,,normalne” życie. Było organizowane tajne nauczanie. W czasie II wojny światowej w podziemiu funkcjonowało 2 tys. szkół. Oprócz edukacji, drukowano prasę, funkcjonowała administracja na uchodźstwie, sądy, które wydawały wyroki.

Obchody zakończył Apel Pamięci i salwa honorowa oraz złożenie przez delegacje wieńców i wiązanek kwiatów.

Organizatorami obchodów rocznicowych byli: Dyrektor Instytutu Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Prezydent Miasta Rzeszowa, Dowódca 21. Brygady Strzelców Podhalańskich, Dowódca 3. Podkarpackiej Brygady Obrony Terytorialnej, Światowy Związek Żołnierzy AK Okręg Podkarpacki.

***

27 września obchodzone jest święto państwowe ustanowione uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej 11 września 1998 r. – Dzień Polskiego Państwa Podziemnego. Powstało ono w odpowiedzi na agresję hitlerowskich Niemiec 1 września 1939 r., konstytuując się w Warszawie w nocy z 26 na 27 września 1939 r. Posiadało ono tajne struktury cywilne, jak i wojskowe, rychło podporządkowane powstałemu na uchodźstwie Rządowi RP. W oblężonej przez Niemców Warszawie gen. Michał Tokarzewski-Karaszewicz utworzył wraz z grupą oficerów WP Służbę Zwycięstwu Polski – konspiracyjną organizację wojskową, mającą kontynuować walkę przeciwko obu okupantom. 4 grudnia 1939 roku premier rządu RP na uchodźstwie gen. Władysław Sikorski powołał Związek Walki Zbrojnej. 14 lutego 1942 roku gen. Sikorski przekształcił ZWZ w Armię Krajową.

Najważniejszym celem AK było prowadzenie walki z Niemcami oraz przygotowywanie kadr i sformowanie jednostek wojskowych w celu wywołania powstania przeciw okupantowi. Tajne struktury podporządkowane rządowi emigracyjnemu nazywano po wojnie Polskim Państwem Podziemnym, które było ewenementem – nigdzie indziej na świecie w żadnym okupowanym kraju, ani wcześniej, ani później nie stworzono takich struktur.

Red.

Zdjęcia: Katarzyna Gajda-Bator/IPN Rzeszów