[PODKARPACIE] Jest konkurs na koncepcję nowej biblioteki! To będzie inwestycja za 450 mln zł

Jest konkurs na koncepcję nowej biblioteki! To będzie inwestycja za 450 mln zł

KATEGORIA: PODKARPACIE / 11 kwietnia 2025

450 mln zł – tyle ma kosztować budowa nowej siedziby Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie. Może to być największy obiekt kulturalny w regionie, realizowany we współpracy samorządu województwa podkarpackiego oraz władz miasta i wsparty pieniędzmi z Unii Europejskiej. Na razie ogłoszono zapowiadany od dawna konkurs na najlepszą koncepcję architektoniczną budynku, który ma stanąć w pobliżu Urzędu Marszałkowskiego.

Kilka lat przygotowań

Nowa siedziba Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej ma stanąć na niezagospodarowanej dotąd działce pomiędzy Urzędem Marszałkowskim, a Zespołem Szkół nr 1 przy ul. Towarnickiego.

Projekt pod nazwą „Biblioteka NOWA” przewiduje budowę największego tego typu obiektu kulturalnego na Podkarpaciu. Inwestycję mają realizować wspólnie miasto Rzeszów i samorząd województwa podkarpackiego. Przygotowania do jej rozpoczęcia trwają od kilku lat.

W 2023 roku rzeszowski oddział Stowarzyszenia Architektów Polskich opracował pierwsze założenia nowego obiektu. Wówczas zapowiadano, że będzie to najlepsza biblioteka w Polsce! Przygotowane założenia miały być podstawą do ogłoszenia konkursu na projekt architektoniczny obiektu.

Za jego ramy znów odpowiadał rzeszowski SARP, który w końcem 2023 roku wygrał przetarg w tej sprawie. Organizację konkursu po połowie finansują – miast Rzeszów i samorząd województwa. Koszt to 370 tys. zł. Przygotowania do ogłoszenia konkursu trwały dosyć długo, bo kilkanaście miesięcy. Przedstawiciele SARP-u tłumaczyli to koniecznością uwzględnienia wniosków władz miasta w kwestii dokładnego ustalenia zakresu inwestycji.

Władysław Ortyl, marszałek województwa podkarpackiego. Fot. Maciej Terpiński

„Inwestycja stulecia”

W końcu w piątek 11 kwietnia prezydent Rzeszowa Konrad Fijołek razem z marszałkiem województwa podkarpackiego Władysławem Ortylem oraz przedstawicielami SARP-U oficjalnie poinformowali – ogłaszamy konkurs na projekt nowej biblioteki. Konferencja prasowa w tej sprawie odbyła się tuż przy działce, na której planowana jest budowa tego obiektu.

- To będzie bardzo ważna inwestycja związana z kulturą. Ma ona promować czytelnictwo, będzie miała funkcje eventowe i wykorzysta świetną przestrzeń publiczną na działce za nami. Mamy porozumienie z miastem, podjęliśmy decyzję o wspólnej realizacji - powiedział Władysław Ortyl.

Jak podkreślał marszałek województwa, obecne podejście do promowania czytelnictwa wymaga wykorzystania innowacyjnych rozwiązań. Rzeszowska biblioteka ma wpisywać się w te założenia.

- Chcemy, by ta biblioteka była jedną z najnowocześniejszych w naszym kraju. Wiele realizacji i inwestycji służących kulturze, nauce, edukacji, innowacji już na Podkarpaciu zrealizowaliśmy, więc to będzie wyzwanie dla tych, którzy do konkursu przystąpią - dodawał Ortyl.

Prezydent Konrad Fijołek w swoim stylu określał ogłoszenie konkursu na projekt nowej biblioteki mianem historycznego momentu dla miasta.

- To inwestycja stulecia naszego miasta, chcemy, by za sprawą tej ikonicznej budowli i tego porozumienia wejść z przytupem w rolę metropolii naszego kraju - stwierdził prezydent.

Konrad Fijołek wyraził nadzieję, że do konkursu ogłoszonego przez SARP staną krajowi i zagraniczni architekci. Podkreślał, że biblioteka ma być nowoczesną i przyjazną przestrzenią, która ma zachęcać mieszkańców do odwiedzania. Nie bez znaczenia ma być też funkcja eventowa.

- Tutaj znaleźć mają się sale koncertowe, gdzie można wystawić teatr muzyczny, pokaz baletowy czy spektakl operowy, by realizować koncerty, które dzisiaj omijają nasze miasto i organizować wystawy - dodał prezydent Rzeszowa.

Konrad Fijołek, prezydent miasta Rzeszowa.
Fot. Maciej Terpiński

Biblioteka jak salon miejski

Konkurs na najlepszą koncepcję architektoniczną nowego budynku biblioteki będzie podzielony na etapy. Pierwszy potrwa do końca maja, wtedy też upłynie termin zgłaszania prac. Kolejny etap potrwa do końca lipca. Ogłoszenie wyników zaplanowano na przełomie września i października.

- Wartość samego projektu będzie wielomilionowa. Architektura ma ogromną moc zmieniania społeczeństwa i tego jak funkcjonujemy. Tak będzie w tym przypadku. To może być największy obiekt kultury na Podkarpaciu. Mam nadzieję, że program przygotowany przez nas spowoduje, że wybierzemy nowatorską i wizjonerską pracę - podkreślał architekt Cezary Szpytma, który jest jednym z autorów założeń do konkursu.

Przedstawiciele rzeszowskiego SARP-u podczas przygotowywania materiałów do konkursu inspirowali się nowoczesnymi projektami bibliotek w Oslo, Helsinek czy Kopenhagi. Głównym założeniem jest stworzenie przyjaznej i co najważniejsze otwartej przestrzeni dla mieszkańców.

- Obiekt ma być absolutnie otwarty, ma być przestrzenią publiczną i rodzajem salonu miejskiego - mówił Cezary Szpytma, który dodawał, że konkurs jest sporym wydarzeniem w skali całego kraju, jeżeli chodzi o środowisko architektów.

- Z pewnością ściągnie najlepszych w architektów w kraju. Nagrody rzędu 350 tys. zł w konkursie to znacząca kwota - dodał przedstawiciel SARP-u.

Prace konkursowe będą oceniane według wielu kryteriów. Chodzi o funkcjonalność, dostosowanie do klimatu, dbałość o środowisko. Ważne będą też kwestie komunikacyjne.

- Działka nie jest najlepiej eksponowana. Pod uwagę będzie brana kwestia dostępności, dlatego obszar konkursowy został rozszerzony również o najbliższe otoczenie urzędu marszałkowskiego - dodał Szpytma.

Cezary Szpytma, architekt, przedstawiciel rzeszowskiego SARP.
Fot. Maciej Terpiński

Skąd wziąć 450 mln zł?

Podczas konferencji prasowej z okazji ogłoszenia konkursu na projekt nowej rzeszowskiej biblioteki padł również szacunkowy koszt całej inwestycji. W 2023 roku, gdy miasto i województwo podpisywały list intencyjny w sprawie współpracy przy realizacji inwestycji mówiło się o 220 mln zł. W 2024 roku w Wieloletniej Prognozie Miasta Rzeszowa zapisano z kolei 268 mln zł. W aktualnej prognozie pozycji dotyczącej biblioteki nie ma w ogóle.

Teraz pada kwota zdecydowanie wyższa niż początkowo, bo aż 450 mln zł. Wiadomo, że dzięki porozumieniu samorządów część środków dołoży Urząd Marszałkowski. Mimo to kwota i tak wydaje się ogromna, bo o prawie 100 mln zł przekracza roczny budżet Rzeszowa przeznaczony na inwestycje.

Są jednak pierwsze zapowiedzi dotyczące stworzenia odpowiedniego montażu finansowego tej inwestycji. Chodzi oczywiście o pozyskanie środków z Unii Europejskiej.

- Chcemy, by cały budynek został sfinansowany przy współudziale środków europejskich, środków samorządu województwa i miasta Rzeszowa, by mieszkańcy mogli korzystać z pięknej i innowacyjnej infrastruktury - mówiła Małgorzata Jarosińska-Jedynak, członek zarządu województwa podkarpackiego.

Małgorzata Jarosińska-Jedynak widzi szanse na pozyskanie środków w ramach polityki spójności, czyli głównego instrumentu finansowego UE zapewniającego zrównoważony rozwój. Chodzi o kolejny unijny budżet planowany na lata 2028-2034. Kluczem do uzyskania środków ma być innowacyjny charakter projektu.

- Chcemy, by polityka spójności po 2027 roku finansowała tego typu inwestycję. Chcemy by był to jeden ze strategicznych projektów realizowanych ze środków regionalnego lub krajowego programu w zależności tego jakie będą założenia - dodała Jarosińska-Jedynak.

Małgorzata Jarosińska-Jedynak, członek zarządu województwa podkarpackiego,/br> Fot. Maciej Terpiński

Prezent na 80-lecie

Planowany obiekt może mieć ok. 20 tys. m kw. powierzchni. W części bibliotecznej zgodnie z programem konkursowym, znajdą się strefy: dziecięca, młodzieżowa i dorosłych. Program przewiduje tam także strefę kreatywną z miejscami do organizacji różnego rodzaju warsztatów, wielofunkcyjną salę do organizacji wydarzeń kulturalnych, konferencji i mniejszą, w której mogłyby się odbywać np. kameralne spotkania autorskie, dyskusje.

W tej części będą oczywiście także przestrzenie dla pracowników wszystkich działów „Biblioteki NOWEJ”.

Część eventowa to przede wszystkim duża sala wielofunkcyjna, w której będą odbywały się wydarzenia kulturalne wraz z pełnym zapleczem, reżyserką oraz zespół sal konferencyjnych, sala muzyczna, sale prób.

Obecnie biblioteka prowadzona przez miasto i samorząd województwa rozsiana jest po całym Rzeszowie i składa się z aż 19 filii.

- To dla nas wyjątkowy dzień. Liczymy, że wybrany będzie dobry projekt. W tym roku obchodzimy 80-lecie działalności, więc ten konkurs jest dla nas prezentem. Liczymy, że kolejne etapy realizacji tej inwestycji będą postępować - mówiła Bożena Janda, dyrektor Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Rzeszowie.

Karol Woliński