Co po relokacji wojsk USA? Czy Podkarpacie stanie się tak ważne jak Tajwan?

KATEGORIA: BEZPIECZEŃSTWO / 13 kwietnia 2025

Fot. Twitter/MON i Twitter/XVIII Airborne Corps

W pierwszych dniach kwietnia 2025 roku dotarła do nas informacja o relokacji wojsk amerykańskich z bazy działającej przy lotnisku w Jasionce koło Rzeszowa. Opuszczenie przez Amerykanów Rzeszowa do końca tego miesiąca – bo tak zazwyczaj podsumowuje się tą wiadomość – stało się jednym z najważniejszych wydarzeń o takim znaczeniu w ostatnich miesiącach. I to nie tylko dla mieszkańców stolicy Podkarpacia, ale i dla całego kraju. W zrozumiały sposób wydarzenie to w połączeniu z pełną napięć nową polityką prezydenta Donalda Trumpa względem sojuszników wywołało zaniepokojenie i obawy, jak będzie kształtować się bezpieczeństwo Polski w najbliższym czasie. Poniżej przedstawiamy krótką analizę uwarunkowań geopolitycznych nowej sytuacji autorstwa dr. Grzegorza Krzeszowskiego, wykładowcy Wyższej Szkoły Prawa i Administracji w Rzeszowie.

Red.

Dr Grzegorz Krzeszowski, wykładowca WSPiA Rzeszowskiej Szkoły Wyższej.
Fot. WSPiA Rzeszowska Szkoła Wyższa

* * *

Obecna relokację wojsk amerykańskich na terenie Polski stanowi przyczynek do debaty na temat bytności wojsk USA nie tylko w Polsce, ale także na terenie całej centralnej i zachodniej Europy?

Na chwilę obecną stacjonowanie armii USA w Polsce nie jest kwestionowane przez Waszyngton. Jednakże z uwagi na rywalizację pomiędzy Amerykanami a Chińczykami w tzw. „pierwszym pasie wysp” Oceanu Spokojnego o Tajwan rodzi się pytanie o możliwość operowania Stanów Zjednoczonych jednocześnie na dwóch kierunkach rywalizacji w Eurazji? To budzi niepokój wśród sojuszników NATO. Tym samym toczy się debata, która w efekcie może prowadzić do rozłożenia odpowiedzialności za bezpieczeństwo szeroko rozumianego „świata zachodu” na europejskie kraje członkowskie Paktu Północnoatlantyckiego w zachodniej części Eurazji oraz na Amerykańskich członków (USA i Kanadę) we wschodniej części Eurazji, wspartych tam m.in. przez Australię, Nową Zelandię, Japonię, Koreę Południową i Tajwan.

Europejscy członkowie NATO m.in. Brytyjczycy, Norwedzy i Niemcy wraz z Polakami mogą przejąć odpowiedzialność za strategiczny port lotniczy Rzeszów-Jasionka w pobliżu stolicy Podkarpacia. Istotne znaczenie może mieć udział Londynu w tej operacji – ponieważ Zjednoczone Królestwo należy do grupy krajów posiadających potencjał jądrowy stanowiący narzędzie odstraszania nuklearnego przeciwnika.

Trzeba zaznaczyć, iż zarówno wschodni teatr rywalizacji na Pacyfiku (od Alaski, Japonii przez Koreę Południową po Tajwan i dalej w stronę „przejść” transoceanicznych wokół cieśniny Malaka), jak i teatr zachodni (od Norwegii i Finlandii przez kraje bałtyckie, Polskę, Słowację, Węgry, Rumunię, Bułgarię po Turcję) stanowi ramy, w których szeroko rozumiany zachód pod przywództwem Waszyngtonu próbował dotychczas utrzymywać swoją dominującą pozycję.

Wspomniany powyżej „teatr Pacyficzny”, czyli wschodni, opiera się w znacznej mierze na potędze i rywalizacji morskiej. Natomiast zachodni odnosi się do działań opartych przede wszystkim o „teatr lądowy”, dla którego istotne uzupełnienie stanowią działania morskie i powietrzne w Arktyce, Morzach Bałtyckim i Czarnym.

Przykład stanowi wojna toczona z różnym natężeniem na terenie Ukrainy od 2014 roku, która w 2022 roku przybrała bardzo brutalny charakter „zmodernizowanych” działań pozycyjnych. Polska z uwagi na geografię jest krajem centralnym i „spinającym” w ramach NATO Skandynawię z Bałkanami i Turcją.

Podkarpacie jak Tajwan

Powyższy fakt sprawia, iż dla zaplecza militarnego Ukrainy, jednym z najbardziej istotnych punktów jest Rzeszów wraz z infrastrukturą lotniczą, drogową i kolejową. Tym samym Podkarpacie stanowi w pewnym zakresie lądowy odpowiednik strategiczny dalekowschodniego Tajwanu. Jednakże wymaga w znacznej mierze innych środków ochrony.

Kolejnym ze strategicznych punktów dla NATO jest Suwalszczyzna. Jednakże należy dodać, iż nawet w sytuacji zablokowania drogi lądowej do krajów bałtyckich (przez Suwałki) z uwagi na przystąpienie do sojuszu Finlandii i Szwecji strategiczne znaczenie Tallina, Rygi i Wilna wydaje się zabezpieczone.

W powyżej ujętych kontekstach Podkarpacie (Rzeszów, Jasionka) stanowi jedno z najbardziej cennych i strategicznych miejsc na mapie Eurazji w aspekcie rywalizacji pomiędzy szeroko rozumianym „światem zachodu” a kooperacją Rosji, Chin, Korei Północnej i Iranu. Co wskazuje, iż Waszyngton, a także całe NATO nie może zostawić Polski bez odpowiedniego zabezpieczenia militarnego. Ponieważ kluczem do rozwoju gospodarczego Europy Zachodniej jest stabilność i siła militarna (odstraszania) w Polsce. Nie jest możliwe również ograniczanie Amerykańskich sił w Polsce bez jednoczesnego uzupełniania liczbowego i strategicznego ze strony europejskich sojuszników takich jak np. Wielka Brytania czy Norwegia.

Dr Grzegorz Krzeszowski