80. rocznica Zbrodni Wołyńskiej. IPN rozpoczyna obchody na Podkarpaciu

KATEGORIA: HISTORIA / 15 czerwca 2023

Fot. IPN

Rzeszowski Oddział Instytutu Pamięci Narodowej rozpoczyna obchody 80. rocznicy Zbrodni Wołyńskiej. Pierwszym z cyklu wydarzeń już w czwartek 15 czerwca będzie konferencja naukowa w Jarosławiu.

11 lipca 1943 r. był jednym z najtragiczniejszych dni II wojny światowej - ukraińscy nacjonaliści z OUN-UPA zaatakowali jednocześnie 99 miejscowości - mordując mieszkających tam Polaków. „Krwawa niedziela” to symbol ludobójstwa, które objęło całe, ówczesne Kresy południowo-wschodnie II Rzeczypospolitej i miało na celu masową eksterminację polskiej ludności cywilnej. Według szacunków IPN - 130 tysięcy ofiar.

- Instytut Pamięci Narodowej jako instytucja finansowana przez polskich podatników nie może omijać tych wydarzeń, które miały miejsce 80 lat temu na Wołyniu. Dlatego przygotowaliśmy cykl wydarzeń związanych zarówno z formą upamiętnienia ofiar Zbrodni Wołyńskiej, ale również działania o charakterze edukacyjnym oraz naukowym - podkreśla dr hab. Dariusz Iwaneczko, dyrektor Oddziału IPN w Rzeszowie.

Przygotowania od obchodów 80. rocznicy Zbrodni Wołyńskiej rzeszowski IPN rozpoczął tak naprawdę już kilka lat temu, ponieważ opracowania naukowe wymagają licznych badań, kwerend i przygotowywane są w długim horyzoncie czasowym.

- Przede wszystkim chcemy przypominać i edukować - zaznacza dyrektor rzeszowskiego IPN. Stąd w planach znalazł się cykl konferencji popularno-naukowych (tzw. konferencja krocząca) które będą skierowane do różnych środowisk na terenie województwa podkarpackiego od czerwca do jesieni br.

Jak dzisiaj rozmawiać o Wołyniu?

Konferencje popularnonaukowe kroczące po terenie naszego województwa, które już zaplanowano odbędą się w Jarosławiu (szczegóły poniżej), Brzozowie i Sanoku. Kolejne są w przygotowaniu. Konferencja zwieńczająca tegoroczne obchody odbędzie się 7 lipca w Cieszanowie, gdzie zaplanowano panel dyskusyjny z udziałem wybitnych historyków.

- Będziemy pytać o to, jak dzisiaj w 2023 roku w kontekście geopolitycznym rozmawiać o Wołyniu, aby z jednej strony upamiętnić ofiary Zbrodni Wołyńskiej, a z drugiej być może zrobić krok naprzód w zakresie relacji polsko-ukraińskich i wyjaśniania kwestii, które nas dzielą - zapowiada dr hab. Dariusz Iwaneczko.

Fot. Krzysztof Kuchta

Konferencje będą miały charakter popularny, ale IPN w Rzeszowie będzie na nich przedstawiał wyniki własnych badań naukowych.

- Prowadzonych szczególnie intensywnie po roku 2016 i będziemy chcieli podzielić się tymi ustaleniami z uczestnikami spotkań - mówi dr Tomasz Bereza z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Rzeszowie.

Na konferencjach przedstawione zostaną także wyniki prac Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN. Badania dotyczące poszukiwania ofiar OUN-UPA były prowadzone również na Podkarpaciu. Udało się np. znaleźć, ekshumować, zidentyfikować i uroczyście pochować żołnierzy zamordowanych przez Ukraińską Powstańczą Armię w okolicach Jawornika Ruskiego.

Wspomnianym spotkaniom będą towarzyszyły również prezentacje publikacji wydawanych przez IPN, a dotyczących problematyki kresowej oraz zbrodni OUN-UPA na ludności Kresów. Na każdym spotkaniu będą prezentowane inne referaty, poruszone zostaną wątki lokalne, wezmą w nich tez udział regionaliści.

Przygotowywana jest również książka pod redakcją dr. Tomasza Berezy pt. „Zbrodnie Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii na Kresach południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej. Studia i materiały”. Publikacja wkrótce zostanie skierowana do druku.

Kolejnym działaniem będzie ogólnopolski dodatek prasowy „80 lat temu na Wołyniu”, który ma ukazać się w przeddzień rocznicy Zbrodni Wołyńskiej, czyli w dniu 10 lipca w dziennikach Grupy Polska Press - na Podkarpaciu w „Nowinach”.

Rajd Pamięci

Uzupełnieniem wspomnianych działań popularno-naukowych będzie Rajd Pamięci, który odbędzie się 6 lipca 2023 r. w powiecie lubaczowskim (w przeddzień konferencji w Cieszanowie). Trasa będzie wiodła przez miejsca męczeństwa Polaków mieszkających na tamtym terenie. Będzie to kontynuacja prowadzonej od lat akcji „11 lipca Zapal znicz pamięci”.

- W rajdzie weźmie udział młodzież, mamy na ten moment deklarację harcerzy z powiatu lubaczowskiego - wyjaśnia dr Marcin Bukała, naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Rzeszowie. Organizatorzy zapraszają do zgłoszeń w Rajdzie Pamięci grupy zorganizowane.

Ponadto odbędą się oficjalne uroczystości, które zaplanowano 11 lipca w Rzeszowie.

Na przeszkodzie w wyjaśnieniu wszystkich aspektów Zbrodni Wołyńskiej stoi wciąż wstrzymanie możliwości ekshumacji ofiar przez stronę ukraińską.

- Nie możemy zrobić więcej, chcielibyśmy upamiętnić wszystkie ofiary zbrodni, które wołają z Wołynia i z innych dawnych województw Polski wschodniej o upamiętnienie, krzyż, który powinniśmy postawić - podsumowuje dyrektor Dariusz Iwaneczko. - Skalę tych zbrodni moglibyśmy poznać tylko na podstawie dokonanych ekshumacji. Ostatnie tego typu prace ekshumacyjne na Wschodzie były prowadzone w 2014 r. Mamy możliwości i techniczne i intelektualne ale nie możemy prowadzić tych prac.

Konferencja w Jarosławiu

Już w czwartek 15 czerwca o godz. 16:00 w siedzibie Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia, Jarosław, ul. Rynek 11 (Kamienica Marysieńki) odbędzie się sesja popularnonaukowa w związku z 80. rocznicą Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej.

Program konferencji:

• 16:00 – dr Tomasz Bereza – Lipiec 1943 r. na Wołyniu

• 16:30 – Barbara Kościelny – Zapomniane i nieznane zbrodnie OUN-UPA w karpackich powiatach województw lwowskiego i stanisławowskiego

• 17:00 – dr Tomasz Bereza – Uchodźcy z Wołynia i Małopolski Wschodniej na terenie Kreishauptmannschaft Jaroslau. Przebieg, skala fali uchodźczej, wpływ na relacje polsko-ukraińskie w regionie

• 17:45 – Magdalena Czyrek – Prezentacja najnowszych wydawnictw Instytutu Pamięci Narodowej, dotyczących relacji polsko-ukraińskich w latach II wojny światowej

Szczegółowe informacje o kolejnych wydarzeniach będą publikowane na stronie internetowej Oddziału IPN w Rzeszowie.

Rafk

Fot. IPN