[HISTORIA] 80. rocznica Zbrodni Wołyńskiej. Jakie będą jej obchody na Podkarpaciu?

80. rocznica Zbrodni Wołyńskiej. Jakie będą jej obchody na Podkarpaciu?

KATEGORIA: HISTORIA / 3 lipca 2023

Zbliża się 80. Rocznica Zbrodni Wołyńskiej, czyli ludobójstwa dokonanego na Polakach przez ukraińskich nacjonalistów. O wydarzeniach i inicjatywach przygotowanych w związku tą rocznicą mówiono w poniedziałek (3 lipca) podczas konferencji prasowej w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim.

11 lipca 1943 r. był jednym z najtragiczniejszych dni II wojny światowej – ukraińscy nacjonaliści z OUN-UPA zaatakowali jednocześnie 99 miejscowości – mordując mieszkających tam Polaków. „Krwawa niedziela” – symbol ludobójstwa, które objęło całe, ówczesne Kresy południowo-wschodnie II Rzeczypospolitej – według szacunków IPN przyniosła w sumie 130 tysięcy ofiar.

Już za kilka dni obchodzony będzie Narodowy Dzień Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II RP. Pamięć ofiar zostanie uczczona także na Podkarpaciu poprzez liczne wydarzenia przygotowanie przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie, przy wsparciu władz województwa i samorządów. O przygotowaniach do obchodów pisaliśmy już TUTAJ.

O szczegółach mówili w poniedziałek wojewoda podkarpacki Ewa Leniart, marszałek województwa Władysław Ortyl oraz dr Piotr Szopa z Oddziału IPN w Rzeszowie. Wszystkie trzy instytucje wspólnie włączają się w obchody tej tragicznej rocznicy na terenie naszego województwa.

- Chcielibyśmy zaprosić do godnego uczczenia ofiar tamtych tragicznych wydarzeń - zaznaczyła na początku wojewoda Ewa Leniart.

Fot. Podkarpacki Urząd Wojewódzki

Kulminacyjne wydarzenie obchodów zaplanowano na wtorek 11 lipca. W tym dniu o godz. 18.00 w kościele Św. Krzyża w Rzeszowie odbędzie się uroczysta Msza święta koncelebrowana pod przewodnictwem biskupa rzeszowskiego Jana Wątroby.

- Po Mszy św. nastąpi złożenie kwiatów pod pamiątkową tablicą. Wydarzeniom będą towarzyszyć także liczne działania przygotowane we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, ale także z centralą IPN, mające na celu popularyzację wiedzy o tragicznych wydarzeniach, które miały miejsce 80 lat temu na terenie Galicji Wschodniej i Małopolski – zapowiedziała wojewoda.

Ewa Leniart zachęcała też do przyłączenia się do akcji realizowanej przez IPN. - Która ma na celu zapalenie znicza ofiarom Rzezi Wołyńskiej - zaznaczyła.

- Zadaniem Samorządu Województwa Podkarpackiego jest przypominanie i pamiętanie o wydarzeniach, które niosą nam chlubę, które są tragiczne i tych, które są trudne w różnych naszych relacjach historycznych. Kultura pamięci, dziedzictwo, które w sobie zawiera Podkarpacie zobowiązuje do tego, aby o tym mówić, przypominać, też aby to nam służyło dla naszego rozwoju i przyszłości - zaznaczał marszałek Władysław Ortyl.

Fot. Anna Magda/Biuro Prasowe UMWP

Samorząd województwa będzie współpracował również w tym zakresie z powiatem lubaczowskim i samorządem Lubaczowa w ramach Festiwalu Dziedzictwa Kresów.

- Będziemy współorganizowali wydarzenia, które będą przypominały tamten czas. Mam tu na myśli rajd szlakami miejsc pamięci, ale też dyskusje, debaty w tym zakresie jak dziś podchodzić do tych spraw i budować pozytywne wnioski – mówił marszałek.

O szczegółach organizowanych w regionie wydarzeń mówił w czasie konferencji dr Piotr Szopa, naczelnik Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa rzeszowskiego oddziału IPN. Jak przypomniał cykl wydarzeń związanych z obchodami 80. rocznicy Zbrodni Wołyńskiej IPN w Rzeszowie rozpoczął już 15 czerwca sesją popularnonaukową w Jarosławiu.

- Kładziemy nacisk na edukację. Wydarzeń i działań, które organizujemy z naszymi partnerami w tym rocznicowym roku będzie coraz więcej. Ofiarom mordu należy się pamięć. 7 lipca jeszcze przed rocznicą odbędzie się w Cieszanowie konferencja, która ma pokazać aspekt Zbrodni Wołyńskiej, a także będzie wymiar edukacyjny związany z tym jak po 80 latach rozmawiać o tym wydarzeniu. Gośćmi konferencji będą znakomici goście, profesorowie, którzy od lat zajmują się tą tematyką - mówił dr Piotr Szopa.

Fot. Podkarpacki Urząd Wojewódzki

Konferencja 7 lipca odbędzie się w Domu Nestora (dawna Synagoga) w Cieszanowie. Dzień wcześniej, 6 lipca odbędzie się w powiecie lubaczowskim Rajd Pamięci organizowany przez Instytut Pamięci Narodowej w Rzeszowie oraz Miasto i Gminę Cieszanów. Jego trasa będzie przebiegać miejscami martyrologii Polaków – ofiar ludobójstwa popełnionego przez nacjonalistów ukraińskich z OUN-UPA.

Więcej o konferencji w Cieszanowie TUTAJ.

- Trasa będzie wiodła przez miejsca męczeństwa Polaków mieszkających na tamtym terenie od Podlesia (cmentarz ewangelicki) – przez Basznię Dolną (cmentarz parafialny) – Tymce – Hrymaczki (miejscowość nieistniejąca, symboliczny grób Szczepana Soronia) – „Kogut” – Rudkę (miejscowość nieistniejąca; pomnik ofiar zbrodni UPA) – aż po Brusno Nowe i tamtejszy cmentarz parafialny – mówił dr Szopa.

Więcej o Rajdzie Pamięci TUTAJ.

Szczegóły wydarzeń można znaleźć na stronie IPN: https://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/187105,80-rocznica-Zbrodni-Wolynskiej-dzialania-Instytutu-Pamieci-Narodowej.html

– Działamy także w wymiarze edukacyjnym i informacyjnym. Został przygotowany specjalny dodatek prasowy poświęcony Zbrodni Wołyńskiej, który ukaże się w całej Polsce. Zapraszamy do przyłączenia się do akcji „Zapal znicz pamięci”, zachęcającej do zapalenia zniczy w miejscach pamięci ofiar Zbrodni Wołyńskiej w województwie podkarpackim. Przygotowywana jest również publikacja pod redakcją dr. Tomasza Berezy z Oddziałowego Biura Badań Historycznych IPN w Rzeszowie – zaznaczył dr Piotr Szopa.

Na pytanie czy organizatorzy obchodów rocznicy Zbrodni Wołyńskiej na Podkarpaciu spodziewają się obecności przedstawicieli oficjalnych czynników ukraińskich wojewoda Ewa Leniart odpowiedziała, że uroczystości są otwarte i wszyscy są mile widziani. Choć taka deklaracja nie padła, raczej spodziewać pojawienia się przedstawicieli strony ukraińskiej nie należy.

Przypomnijmy, że niedawno szef ukraińskiego IPN Anton Drobowycz powiedział, że ekshumacje polskich ofiar ludobójstwa na Wołyniu powinny zostać uzależnione od stanu ukraińskich upamiętnień w Polsce. Jako przykład podał monument na mogile (według strony ukraińskiej) członków UPA zabitych przez Sowietów, usytuowany na Górze Monasterz.

- Warunkowanie prac ekshumacyjnych ofiar Zbrodni Wołyńskiej kwestią jednego upamiętnienia jest delikatnie mówiąc nieracjonalne - skwitowała słowa Drobowycza wojewoda Ewa Leniart. Jak dodała, według obecnej wiedzy miejsce to (Monasterz) jest tylko „upamiętnieniem”. - Kilka lat temu wystąpiłam do IPN z prośbą o szczegółową kwerendę w tej sprawie i ewentualne przeprowadzenie prac ekshumacyjnych. Na dzień dzisiejszy nie jesteśmy w stanie stwierdzić czy jest to grób, a więc pozostajemy przy stwierdzeniu, że jest to upamiętnienie, a jeśli jest to upamiętnienie, to do opieki nad nim nie jest właściwy wojewoda podkarpacki - mówiła Ewa Leniart.

Jak podkreślali uczestnicy konferencji, pamięć o ofiarach Zbrodni Wołyńskiej nie stoi w sprzeczności z pomocą jakiej udziela Polska i Polacy Ukraińcom zmagającym się obecnie z rosyjską agresją.

- Myślę, że to w żaden sposób jedno drugiego nie wyklucza a wręcz przeciwnie. Dla budowania wzajemnych dobrych relacji pamięć jest także niezwykle ważna, a Polacy mają zobowiązanie wobec tych, którzy zginęli w tych tragicznych okolicznościach aby tę pamięć kultywować. Jest to także zobowiązanie nasze – pokoleń następnych aby ją w przestrzeni publicznej wyrażać - podsumowała wojewoda Ewa Leniart.

Upamiętnienie ofiar Zbrodni Wołyńskiej będzie również częścią tegorocznego Festiwalu Dziedzictwa Kresów. W ramach festiwalu, 11 lipca br. w lubaczowskiej Konkatedrze im. bł. Jakuba Strzemię odbędą się uroczystości związane z Narodowym Dniem Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej. W intencji pomordowanych zostanie odprawiona msza święta, a po niej złożone zostaną kwiaty pod tablicą upamiętniającą Polaków pomordowanych, zamęczonych i wypędzonych z Kresów południowo-wschodnich Rzeczypospolitej przez ukraińskich nacjonalistów z OUN-UPA w latach 1939-1947.

Uroczystości te przygotowywane są przez Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich oraz gminę Lubaczów.

Z kolei Stowarzyszenie Wolne Podkarpacie zaprasza w niedzielę 9 lipca o godz. 18.00 na rzeszowski Rynek skąd wyruszy Rzeszowski Marsz Pamięci Ofiar Rzezi Wołyńskiej.

Rafk