„Dziś potrzebujemy jedności”. Obchody Święta Konstytucji 3 Maja

KATEGORIA: MIESZKAŃCY / 3 maja 2022

Fot. 21. Brygada Strzelców Podhalańskich

O potrzebie jedności mówił marszałek Władysław Ortyl w trakcie uroczystości Święta Konstytucji 3 Maja w Rzeszowie w 231. rocznicę jej uchwalenia.

Uroczystości rozpoczęła msza święta w kościele farnym, następnie uczestnicy, w asyście kompanii honorowej 21. Brygady Strzelców Podhalańskich i pocztów sztandarowych, przemaszerowali na Rynek pod pomnik gen. Tadeusza Kościuszki, gdzie odczytano preambułę Konstytucji 3 Maja, odegrano hymn i podniesiono flagę.

W uroczystościach udział wzięli między innymi posłowie na Sejm RP – Krzysztof Sobolewski i Andrzej Szlachta z PiS, Wiesław Buż z Lewicy, Ewa Leniart – wojewoda podkarpacki, Władysław Ortyl – marszałek województwa podkarpackiego, Konrad Fijołek – prezydent Rzeszowa, a także samorządowcy i przedstawiciele duchowieństwa.

- 3 maja to symboliczna data, kiedy uroczyście demonstrujemy swoje przywiązanie do polskości i bogatych tradycji Rzeczypospolitej. W tym dniu silniej niż kiedykolwiek czujemy związek z historią polskiej państwowości oraz z tymi, którzy ją współtworzyli. Konstytucja uchwalona 3 maja 1791 roku była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”. Podczas trudnych lat zaborów dawała Polakom nadzieję na wolność i niepodległość, mobilizując ich do walki narodowowyzwoleńczej i nie pozwalając na zgaśnięcie „ducha polskości”. To akt, który przez lata utrwalił się w świadomości całego narodu, jako symbol wolnej, niezawisłej Polski - mówił przed złożeniem kwiatów pod pomnikiem marszałek województwa podkarpackiego Władysław Ortyl.

W wystąpieniu marszałka nie mogło zabraknąć nawiązań do sytuacji za wschodnia granicą i wojny wywołanej agresją Rosji na Ukrainę.

- Dziś potrzebujemy jedności, zarówno tej wewnątrz państwowej, jak i wewnątrz europejskiej. Musimy stawić czoła nowym problemom wynikającym z wojny w Ukrainie i jej skutków dla Europy oraz świata. Nie jest to zadanie łatwe, dlatego musimy podejść do niego w sposób odpowiedzialny, na płaszczyźnie współpracy w ramach NATO i Unii Europejskiej, bo tylko razem możemy osiągnąć sukces - powiedział Władysław Ortyl.

„Duch patriotyczny wciąż żyje”

Wojewoda podkreślała rangę Konstytucji w kształtowaniu patriotycznych postaw wielu pokoleń Polaków.

- To prawda, że majowa konstytucja obowiązywała krótko, a większości postulatów nigdy nie udało się zrealizować, tchnęła jednak w polski naród płomień nadziei, który tląc się w nas dał siłę do wielkich zrywów narodowych, do działalności konspiracyjnej, do odważnego kroczenia do niepodległości – mówiła Ewa Leniart.

Wojewoda przypomniała, że Rzeczpospolita w XVIII w. była państwem wielu narodów, języków, kultur i wyznań.

- I tak jak wtedy walczyliśmy o jedność terytorium, taki i teraz stając ramię w ramię z naszymi sąsiadami – z państwami naszego regionu – musimy mocno podkreślać wolę zachowania niezawisłości, integralności, bezpieczeństwa, stabilnego rozwoju oraz prawa do stanowienia – dodała wojewoda.

- Uwolniony ponad dwieście lat temu duch patriotyczny wciąż w nas w żyje. To on sprawia że nasz kraj tak prężnie się rozwija, dba o naszych obywateli, odważnie broni swoich interesów i głośno mówi o ważnych dla siebie sprawach na arenie międzynarodowej. Ten duch patriotyczny dodaje nam sił do działania pokazując jak wielki drzemie w nas potencjał - podkreślała Ewa Leniart.

Po wystąpieniach odczytany został apel pamięci i oddana salwa honorowa, następnie złożono wieńce i kwiaty pod pomnikiem Tadeusza Kościuszki. Uroczystości zakończyła defilada wojskowa.

***

Konstytucja 3 Maja, właśc. Ustawa Rządowa z dnia 3 maja to uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Powszechnie przyjmuje się, że Konstytucja 3 Maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie po konstytucji amerykańskiej z 1787 r. spisaną konstytucją.

Uchwalił ją w Warszawie Sejm Czteroletni, zwołany w październiku 1788 roku. Jej celem było m.in. przeciwdziałanie wadom ówczesnego systemu politycznego, takim jak: wolna elekcja i demokracja szlachecka, które przyczyniały się do osłabienia państwa. Zmieniła ona ustrój Polski na monarchię dziedziczną oraz ograniczyła przywileje magnatów.

Konstytucja obowiązywała przez rok, zanim została obalona przez armię rosyjską wraz z konfederacją targowicką w wyniku przegranej wojny polsko-rosyjskiej.

Dzień uchwalenia Konstytucji 3 Maja został uznany za święto narodowe 2 dni później – 5 maja 1791 roku. Przez 123 lata zaborów Polski (1795-1918) obchodzenie rocznicy Konstytucji 3 Maja było zakazane na całym jej terytorium. Surowo karano wszelkie próby publicznego świętowania.

W latach 1916-1918 w wielu miastach Królestwa Polskiego powrócono do świętowania rocznicy Konstytucji 3 Maja. Po odzyskaniu niepodległości rocznica uchwalenia Konstytucji została ponownie uznana za święto narodowe uchwałą sejmu ustawodawczego. Stało się to 29 kwietnia 1919 roku. Po II wojnie światowej była ona obchodzona jedynie do 1946 roku, kiedy to doszło do krwawych demonstracji studentów wyrażających niezadowolenie z polityki władz kraju. Władze komunistyczne zabroniły wówczas publicznego świętowania. Wszelkie próby manifestowania patriotycznych zachowań tego dnia były ścigane przez milicję.

Święto 3 Maja zostało oficjalnie zniesione ustawą w 1951 r. Do jego obchodów wrócono dopiero w 1981 roku. Miało to związek z działalnością Solidarności. 3 maja 1982 r. z okazji rocznicy Konstytucji odbyły się w kilkunastu miastach w Polsce demonstracje uliczne, które w Warszawie przerodziły się w szczególnie gwałtowne zamieszki i starcia z milicją. Święto Narodowe Trzeciego Maja przywrócono po zmianie ustroju ustawą z 6 kwietnia 1990 r.

3 maja w Kościele katolickim w Polsce jest obchodzona również uroczystość Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski.

Red.

Zdjęcia: Podkarpacki Urząd Wojewódzki/ Mateusz Romankiewicz/BP UMWP/ 21. Brygada Strzelców Podhalańskich