[KULTURA] Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej podsumowało rok 2019

Muzeum Polaków Ratujących Żydów w Markowej podsumowało rok 2019

KATEGORIA: KULTURA / 26 stycznia 2020

Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej podsumowało aktywność placówki w roku 2019.

- Frekwencja wynosząca ponad 35 000 gości z kraju i zza granicy, a wśród nich wielu przedstawicieli świata polityki, mediów i szeroko pojętej kultury i nauki. Wiele wzruszających spotkań odbytych z Ratującymi i Ratowanymi, w tym ceremonia zorganizowana na wniosek Ocalonej i jej rodziny, honorująca polską rodzinę, która w czasie Holokaustu uratowała jej życie. Ubiegły rok Muzeum w Markowej to kolejne nowe historie ratowania, odkrywane przez Muzeum i upamiętniane na muzealnej Ścianie Pamięci, w formie tabliczek z nazwiskami Polaków ratujących Żydów, odsłanianych następnie podczas obchodów Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. To też prowadzone równolegle badania nad losami społeczności żydowskiej Markowej i okolic, które już wkrótce zostaną opublikowane - relacjonują pracownicy Muzeum w Markowej.

W ubiegłym roku Muzeum w Markowej eksponowało kilka wystaw czasowych, w tym własną – poświęconą polskim Sprawiedliwym walczącym w Powstaniu Warszawskim. Przy współpracy z Europejską Siecią Pamięć i Solidarność w sali wystaw czasowych zagościła wystawa „Between Life and Death” dedykowana europejskim Sprawiedliwym wśród Narodów Świata. Z kolei, dzięki Instytutowi Pileckiego oraz Ambasadzie RP w Bernie, pokazana została wystawa o polskich dyplomatach w Szwajcarii, ratujących Żydów za pomocą fałszywych paszportów krajów latynoamerykańskich.

Ubiegłoroczna aktywność Muzeum w dziedzinie edukacji to grubo ponad 100 warsztatów i lekcji muzealnych realizowanych jako standardowa oferta edukacyjna oraz w ramach programu Kultura Dostępna. Ponadto, to seminarium dla nauczycieli zorganizowane wspólnie z OBEN IPN Kraków i Kuratorium Oświaty w Rzeszowie, warsztaty dla podkarpackiej policji prowadzone wspólnie z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, a także spotkania z edukatorami izraelskimi – najpierw w Muzeum w Markowej, a następnie w centrum edukacyjnym w Kiryat Motzkin, koło Hajfy. Wreszcie – to zorganizowana w Markowej i Rzeszowie międzynarodowa konferencja „How to speak about the Righteous?”, skupiająca przedstawicieli czołowych polskich i zagranicznych instytucji zajmujących się tematyką ratowania Żydów w czasie II wojny światowej. Wspomnieć należy także o kilkunastu prelekcjach i odczytach popularyzujących wiedzę o Polakach ratujących Żydów oraz o Muzeum w Markowej, wygłoszonych m.in. w Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie, w Muzeum Holokaustu w Seredi, podczas konferencji w Salonikach, a także na terenie Polski.

Wśród inicjatyw kulturalnych podejmowanych w minionym roku przez Muzeum w Markowej wymienić należy koncert Kwartetu Śląskiego, dwukrotny pokaz wspieranego merytorycznie przez Muzeum spektaklu „Sprawiedliwi. Historia Rodziny Ulmów”, zrealizowanego przez Teatr im. Wandy Siemaszkowej w Rzeszowie, a także premierę reportażu Polskiego Radia Rzeszów „‘Bejt’ znaczy dom”, poświęconego historii rodziny Szylarów z Markowej oraz przechowywanej przez nich żydowskiej rodziny Weltzów. Wśród działań kulturalnych skierowanych do najmłodszych warto pamiętać o konkursie plastycznym „Rodzina Ulmów z Markowej. Historia, która inspiruje” oraz o akcji „Choinka dla Ulmów”, inicjatywach wspieranych przez lokalne władze samorządowe i jednostki oświatowe.

- Ubiegłoroczna działalność to dla Zespołu Muzeum w Markowej źródło satysfakcji, ale też motywacji. Cieszy, że nasza aktywność jest nie tylko dostrzegana, ale i doceniana (nagroda BohaterON), a przekaz o polskich Sprawiedliwych zyskuje na znaczeniu - podkreślają przedstawiciele placówki. - Dziękujemy wszystkim, którzy wspierają nas w naszych staraniach.

Fot. Muzeum Polaków Ratujących Żydów

Muzeum otwarte 17 marca 2016 r. to pierwsza w Polsce placówka muzealna zajmująca się tematyką ratowania ludności żydowskiej na okupowanych ziemiach polskich podczas Zagłady. Wystawa główna pokazuje poznane i udokumentowane przypadki udzielania pomocy Żydom na terenie obecnego województwa podkarpackiego.

Placówka nosi imię Rodziny Ulmów.

Józef i Wiktoria Ulmowie byli mieszkańcami czteroipółtysięcznej wsi Markowa w przedwojennym województwie lwowskim, a dzisiejszym województwie podkarpackim.

Podczas okupacji niemieckiej, zapewne pod koniec 1942 r., mimo biedy i zagrożenia życia Ulmowie dali schronienie ośmiorgu Żydom: Saulowi Goldmanowi i jego czterem synom (w Łańcucie nazywano ich Szallami), a ponadto dwóm córkom oraz wnuczce Chaima Goldmana z Markowej – Lei (Layce) Didner z córką o nieznanym imieniu i Geni (Gołdzie) Grünfeld. O fakcie ukrywania Żydów przez rodzinę Ulmów doniósł Niemcom prawdopodobnie Włodzimierz Leś – granatowy policjant z Łańcuta. Rankiem 24 marca 1944 r. przed ich dom przybyło pięciu niemieckich żandarmów oraz kilku granatowych policjantów. Dowodził nimi por. Eilert Dieken. Najpierw zamordowano Żydów, potem Józefa i Wiktorię (będącą w siódmym miesiącu ciąży). Następnie Dieken podjął decyzję o zabiciu dzieci.

Około dwudziestu ukrywanych w Markowej Żydów przeżyło.

W 1995 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. W 2010 r. prezydent RP Lech Kaczyński odznaczył ich Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2003 r. w diecezji przemyskiej rozpoczął się proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów, który obecnie toczy się w Watykanie.

Red.