W Rzeszowie odbędą się obchody 81. rocznicy powołania Armii Krajowej

KATEGORIA: HISTORIA / 13 lutego 2023

Fot. Marcin Bukała/Oddział IPN w Rzeszowie

We wtorek 14 lutego w Rzeszowie odbędą się uroczyste wojewódzkie obchody 81. Rocznicy Powstania Armii Krajowej.

Uroczystości rozpoczną się o godzinie 12.00 Mszą świętą w kościele pw. Świętego Krzyża w Rzeszowie (ul. 3 Maja 20). Następnie o godzinie 12.45 nastąpi przejście uczestników aleją Lubomirskich na uroczystości rocznicowe pod Pomnikiem Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej (Plac im. Armii Krajowej), gdzie rozpoczną się uroczystości rocznicowe.

Przebieg uroczystości:

- 12:00 - Msza św. w kościele pw. Świętego Krzyża

- 12:45 - Sformowanie kolumny marszowej i przejście uczestników uroczystości z kościoła pod Pomnik Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej Podokręgu Rzeszów.

- 13:00 - rozpoczęcie oficjalnych uroczystości rocznicowych:

- przedstawienie przebiegu uroczystości przez prowadzącego obchody,

- wprowadzenie w tematykę obchodów rocznicowych - krótka narracja konferansjera,

- podniesienie Flagi Państwowej na maszt, odegranie Hymnu Państwowego,

- powitanie zaproszonych gości i uczestników uroczystości,

- przemówienia, wystąpienia zaproszonych gości,

- Apel Pamięci,

- salwa honorowa,

- Hasło „Wojska Polskiego”,

- składanie wieńców i wiązanek kwiatów pod Pomnikiem Pamięci Żołnierzy Armii Krajowej Podokręgu Rzeszów,

- odegranie sygnału „Cisza”,

- odegranie Pieśni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego,

- odprowadzanie wojskowej asysty honorowej,

- odprowadzenie sztandarów,

- 14:30 - zakończenie oficjalnych uroczystości.

Organizatorami obchodów są: Okręg Podkarpacki Światowego Związku Żołnierzy AK, prezydent miasta Rzeszowa, 3. Podkarpacka Brygada Obrony Terytorialnej, 21. Brygada Strzelców Podhalańskich, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie.

Fot. Materiały organizatorów

Ważna uroczystość odbędzie się także 14 lutego w Brzostku (powiat dębicki), gdzie zostanie odsłonięty pomnik pamięci żołnierzy AK. Zapraszają na nią Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, powiat dębicki, parafia rzymskokatolicka p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzostku oraz Katedra Historii XIX i XX w. Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie.

Budowa pomnika została zrealizowana przez IPN, powiat dębicki i wspomnianą parafię z inicjatywy ks. Bogdana Stanaszka z Instytutu Historii Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, koordynatora prac.

Program uroczystości:

 10.00 Msza Św. w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Brzostku

 11.00 Odsłonięcie i poświęcenie pomnika żołnierzy Armii Krajowej - bohaterów Ziemi Brzosteckiej

 11.20 Przemówienia zaproszonych gości

 11.30 Złożenie kwiatów

- Na pomniku zostały wyryte nazwiska czterech żołnierzy Armii Krajowej, którzy walczyli o wolność ojczyzny i oddali za nią najwyższą cenę, życie - informuje IPN. To mjr Ludwik Drożański (1890-1944), Władysław Alfred Miciek (1912-1944), ppor. rez. Józef Marcin Matuszewski (1907-1942) oraz Franciszek Kuraś (1896-1943).

***

14 lutego 1942 r. Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski powołał Armię Krajową. Była ona kontynuatorką Służby Zwycięstwu Polski i Związku Walki Zbrojnej, formowanych do walki z okupantem niemieckim i sowieckim już od 1939 r. Pierwszym dowódcą AK został komendant główny ZWZ, gen. Stefan Rowecki „Grot”.

Przemianowanie ZWZ na AK w lutym 1942 r. znacząco podniosło rangę sił zbrojnych w Kraju: ze Związku stawały się one podziemnym Wojskiem Polskim, którego dowódcy powinny zostać podporządkowane wszystkie inne niepodległościowe organizacje wojskowe.

W czasie II wojny światowej Armia Krajowa była największym w Europie podziemnym wojskiem zorganizowanym do walki z okupantem niemieckim (i sowieckim). W 1944 r. jej liczebność sięgała ponad 350 tys. zaprzysiężonych żołnierzy, w tym ok. 10 tys. oficerów i ok. 35-40 tys. ochotników walczących w oddziałach leśnych. Walka prowadzona przez AK była rozwijana na skalę niespotykaną w żadnym innym kraju okupowanej Europy. Wyróżniała ją ogromna różnorodność działań: wywiad, kontrwywiad, dywersja, niepodległościowa propaganda, łączność kurierska i radiowa, szkolenie kadr, legalizacja, pozyskiwanie broni, produkcja środków walki, a także obecność konspiracyjna w obozach jenieckich i obozach zagłady.

Budowa struktur postępowała razem z prowadzeniem akcji scaleniowej, w wyniku której w szeregach AK zjednoczonych zostało większość rozproszonych wcześniej sił wojskowych podziemnych partii politycznych: ludowców (Bataliony Chłopskie), socjalistów: Gwardia Ludowa Wolność, Równość, Niepodległość; narodowców: Narodowa Organizacja Wojskowa). W nurcie niepodległościowym poza strukturami akowskimi pozostawały Narodowe Siły Zbrojne. Natomiast elitarnym kadrowym wsparciem dla AK było kilkuset specjalnie przeszkolonych w Wielkiej Brytanii żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych, zrzucanych na spadochronach na teren okupowanego kraju (cichociemni). Armia Krajowa była ochotniczym wojskiem Polskiego Państwa Podziemnego. Wchodziła w skład Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej. Jej strategicznym celem było przygotowanie i wywołanie ogólnopolskiego powstania.

AK została rozwiązana 19 stycznia 1945 r. przez gen. Leopolda Okulickiego „Niedźwiadka”. W sytuacji zajmowania Polski przez okupanta sowieckiego, byłym żołnierzom Armii Krajowej polecono wówczas prowadzenie dalszej działalności „w duchu odzyskania pełnej niepodległości państwa i ochrony ludności polskiej przed zagładą”.

Red.

Fot. IPN