1 marca obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych

KATEGORIA: HISTORIA / 28 lutego 2024

Fot. Karol Woliński

1 marca 2024 r. obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych. W tym dniu (piątek) zaplanowano obchody w Rzeszowie, będą też działania towarzyszące w regionie, głównie edukacyjne organizowane przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie.

Dzień ten jest poświęcony żołnierzom antykomunistycznego i niepodległościowego podziemia. Ustanowił go w 2011 r. Parlament „w hołdzie Żołnierzom Wyklętym - bohaterom antykomunistycznego podziemia, którzy w obronie niepodległego bytu Państwa Polskiego, walcząc o prawo do samostanowienia i urzeczywistnienia dążeń demokratycznych społeczeństwa polskiego, z bronią w ręku, jak i w inny sposób przeciwstawili się sowieckiej agresji i narzuconemu siłą reżimowi komunistycznemu”.

Żołnierze Wyklęci, Niezłomni tworzyli polskie powojenne podziemie niepodległościowe i antykomunistyczne. Był to ruch partyzancki, stawiający opór sowietyzacji Polski i podporządkowania jej ZSRR, toczący walkę ze służbami bezpieczeństwa ZSRR i podporządkowanymi im służbami w Polsce.

Pomysł ustanowienia święta w tym terminie wysunął ówczesny prezes Instytutu Pamięci Narodowej Janusz Kurtyka. Tego dnia w 1951 r. w więzieniu mokotowskim wykonano wyrok śmierci na siedmiu członkach IV Zarządu Głównego Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”: Łukaszu Cieplińskim, Mieczysławie Kawalcu, Józefie Batorym, Adamie Lazarowiczu, Franciszku Błażeju, Karolu Chmielu i Józefie Rzepce – będących ostatnimi ogólnopolskimi koordynatorami „Walki o Wolność i Niezawisłość Polski z nową sowiecką okupacją”.

Fot. IPN

Obchody w Rzeszowie

1 marca (piątek) w Narodowy Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych odbędą się obchody wojewódzkie w Rzeszowie pod Patronatem Honorowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy.

Program obchodów:

• 10.00 – Msza Święta w kościele farnym pw. św. Wojciecha i Stanisława w Rzeszowie (Plac Farny 5),

• 10.45 – przejście uczestników uroczystości przed Pomnik Pamięci Żołnierzy Wyklętych,

• 11.00 – oficjalne uroczystości przed Pomnikiem Pamięci Żołnierzy Wyklętych (skwer przy Rondzie Żołnierzy Wyklętych - skrzyżowanie ul. Moniuszki z al. Cieplińskiego).

- podniesienie Flagi Państwowej na maszt

- odegranie Hymnu Państwowego

- przemówienia zaproszonych gości

- Apel Pamięci

- salwa honorowa

- składanie wieńców i wiązanek kwiatów

- odegranie sygnału Cisza

- odegranie Pieśni Reprezentacyjnej Wojska Polskiego

Uroczystości zakończą się o godz. 12.30.

2 marca (sobota) w Sali Koncertowej Instytutu Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego (ul. Generała Jarosława Dąbrowskiego 83) o godz. 18.00 – Koncert Credo Wyklętych.

Wykonawcy: Orkiestra Wojskowa z Rzeszowa, Chór Służb Mundurowych z Rzeszowa, Chór Męski Resonantae z Bratkowic, Męski Chór Gloria z Wysokiej Głogowskiej, Chór Rolników z Wielopola Skrzyńskiego, Męski Zespół Gaudens Gaudebo z Rzeszowa, Chór Męski TŚ „„Melodia” z Mielca, Chór Alba Cantans z Rzeszowa, Chór „ECHO” ZNP i RCKP z Krosna, Chór Veritas z Nowosielec, Chór Sokół z Frysztaka.

Dyrygenci: Agata Ćwiklak, Anna Marek-Kamińska.

Solo: Karolina Andreasik, Paweł Bazan, Mirosław Dymon, Maciej Gallas, Marcin Kasprzyk.

W programie: kompozycje i aranżacje Dominika Lasoty:

Jestem Polakiem, List do córki Zosi, Idą Leśni, Modlitwa Obozowa, Ostatnie słowa Inki, Mała dziewczynka z AK, Gryps do żony, List dzieci, Szara piechota, Uwertura i Adagio.

12 marca (wtorek) w Sali Audytoryjnej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego w Rzeszowie (al. Łukasza Cieplińskiego 4) o godz. 14.00 - Wracamy po swoich. Poszukiwanie i identyfikacja Żołnierzy Wyklętych. Debata panelowa wokół książki Przemysława Bystrzyckiego pt. „Labirynt”.

Uczestnicy:

• prof. dr hab. Krzysztof Szwagrzyk (zastępca prezesa IPN),

• dr hab. prof. UR Jan Wolski (Uniwersytet Rzeszowski),

• dr Mirosław Surdej (IPN Rzeszów),

• Waldemar Wiglusz (Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu).

Prowadzenie:

• dr hab. Dariusz Iwaneczko (IPN Rzeszów).

Fot. IPN

Działania towarzyszące przygotowane przez Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie:

5 lutego – 29 marca - prezentacja wystawy „Polskie Państwo Podziemne na Rzeszowszczyźnie 1939-1944/45” w Publicznym Katolickim Liceum Ogólnokształcącym im. Anny Jenke w Jarosławiu,

20 lutego – 15 marca – prezentacja wystawy „Władysław Koba (1914-1949)” w Klubie 21. Brygady Strzelców Podhalańskich, ul. Dąbrowskiego 22 w Rzeszowie,

29 lutego godz. 8:45 – prelekcję „Żołnierze Wyklęci” dla uczniów Szkoły Podstawowej nr 1 im. Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Bratkowicach wygłosi Zenon Fajger,

1 marca w Gazecie Codziennej Nowiny ukaże się Dodatek Historyczny poświęcony Żołnierzom Niezłomnym, a w nim artykuły dr Mirosława Surdeja: Schody do piekła. Więzienie i areszty komunistycznego aparatu represji w Rzeszowie i Dragan Sotirović ps. „Draża”. Serb w szeregach polskiego podziemia oraz dr. Pawła Fornala: Proces krośnieńskich działaczy Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”,

1 marca godz. 9:00 – prelekcję „Pułkownik Łukasz Ciepliński” dla uczniów Szkoły Podstawowej w Radomyślu Wielkim wygłosi Katarzyna Kyc,

1 marca godz. 8:30 – prelekcję „Żołnierze Wyklęci” dla uczniów w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Przemyślu wygłosi Zenon Fajger,

1 marca godz. 10:45 – prelekcje „Żołnierze Wyklęci” dla uczniów w Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego nr 1 w Przemyślu wygłosi Zenon Fajger,

3 marca godz. 11:00 – udział dr hab. Dariusza Iwaneczko, dyrektora Oddziału w Rzeszowie w uroczystym odsłonięciu pomnika Ludwika Marszałka ps. „Zbroja” oraz Żołnierzy Niezłomnych z Odwodu SZP-ZWZ-AK Dębica. Zapraszamy na stoisko Wydawnictwa IPN, gdzie będzie można nabyć książkę Podpułkownik Ludwik Marszałek ps. „Zbroja” dr hab. Tomasza Balbusa oraz inne publikacje wydane przez Instytutu Pamięci Narodowej,

4 marca godz. 8:00 – prelekcję „Żołnierze Wyklęci” dla uczniów Szkoły Podstawowej w Krasnem wygłosi Zenon Fajger,

4 marca godz. 12:00 – prelekcja dr. Pawła Fornala „Krośnieńscy Żołnierze Niezłomni. Wybrane sylwetki” i projekcja filmu „Zapora” reż. Konrad Starczewski dla uczniów i studentów Państwowej Akademii Nauk Stosowanych w Krośnie,

4 marca godz. 9:00 – wykład dr. Mirosława Surdeja „Podziemie niepodległościowe na Rzeszowszczyźnie po 1944 roku” dla uczniów szkół podstawowych z Przecławia,

5 marca godz. 12:00 i 15:00 – wykład dr Mirosława Surdeja „Podziemie Niepodległościowe na Rzeszowszczyźnie po 1944 roku” dla uczniów i studentów Uczelni Państwowej im. Jana Grodka w Sanoku,

5 marca – prelekcja poświęconą pamięci płk. Wojciecha Szczepańskiego, komendanta Jarosławskiego Obwodu AK wygłosi dr Tomasz Bereza w Szkole Podstawowej im. Św. Brata Alberta w Żurawiczkach. Uroczystości poprzedzi rajd uczniów z terenu Gminy Zarzecze. Początek rajdu przy Zespole Szkół im. Wincentego Witosa w Zarzeczu ok. godz. 8:45, uczestnicy zatrzymają się przy miejscu urodzenia płk. Wojciecha Szczepańskiego w Żurawiczkach, a następnie przejdą do miejscowej szkoły, gdzie zostanie odczytany Apel Poległych oraz nastąpi rozstrzygnięcie konkursu „Niezłomnym – Wyklętym – Niepokornym”, zorganizowanego pod patronatem IPN Oddział w Rzeszowie,

5 marca godz. 18:00 – w ramach cyklu „Filmowe wtorki z IPN w Kinie Zorza” w Rzeszowie odbędzie się pokaz filmu „Raport Pileckiego”, przed emisją historyk IPN wygłosi prelekcję wprowadzającą w tematykę filmu,

6 marca godz. 10:00 – udział dr Wojciecha Hanusa w obchodach Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych” wygłoszenie prelekcji w kościele pw. NMP Królowej Polski w Łukawcu o godz. 10:00 oraz w Muzeum Kresów w Lubaczowie o godz. 17:00 pt. „Ks. Józef Waląg - kapelan ZWZ - AK - WiN Ziemi Lubaczowskiej”

6 marca godz. 10:00 – zajęcia „Historia Alicji Wnorowskiej” w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej im. Józefa Gwalberta Pawlikowskiego w Przemyślu Filia w Przeworsku przeprowadzi Katarzyna Kyc,

14 marca godz. 17:30 – wykłady „Powojenne losy żołnierzy Armii Krajowej z placówki AK Hyżne, wygłosi dr Marcin Bukała, a wykład „Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość – największa powojenna organizacja niepodległościowa w Polsce” wygłosi dr Wojciech Hanus podczas spotkania w Gminnym Ośrodku Kultury w Hyżnem.

Red.

Fot. IPN