Szansa na rozwój Karpat. Konferencja na temat strategii makroregionalnej

KATEGORIA: POLITYKA / 19 listopada 2020

Uczestnicy internetowej debaty na temat Strategii Karpackiej
Fot. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego

Nawet w czasie pandemii Strategia Karpacka zajmuje ważne miejsce w działaniach województwa podkarpackiego. Tym razem z inicjatywą wyszła Grupa Bieszczadzka GOPR, która zorganizowała internetową debatę z udziałem m.in. ratowników z sześciu krajów karpackich. Zapowiedziano na niej także podpisanie deklaracji o współpracy pomiędzy służbami ratownictwa górskiego z obszaru Karpat.

W spotkaniu wzięli m.in. udział ratownicy z sześciu krajów karpackich: ze Słowacji, Czech, Serbii, Ukrainy, Rumunii, Polski. Głos zabierali m.in. Małgorzata Jarosińska-Jedynak – sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej, Ewa Leniart – wojewoda podkarpacki, Władysław Ortyl – marszałek województwa podkarpackiego, Przemysław Barczentewicz – prezes Grupy Bieszczadzkiej GOPR oraz Paweł Konieczny – prezes zarządu głównego GOPR. W spotkaniu uczestniczyła także wicemarszałek województwa podkarpackiego Ewa Draus i Beata Białowąs – wicemarszałek województwa śląskiego.

- To pierwsza w historii konferencja, w której biorą udział ratownicy górscy z tak wielu krajów. Wierzę, że będzie ona fundamentem dalszej współpracy – powiedział otwierając spotkanie Przemysław Barczentewicz – prezes Grupy Bieszczadzkiej GOPR.

A prezes zarządu Głównego GOPR Paweł Konieczny dodał:

- Już teraz współpracujemy ze służbami ratownictwa górskiego z innych krajów, ale chcemy, aby ta współpraca weszła na wyższy poziom. Strategia Karpacka to także szansa na rozwój ratownictwa górskiego – powiedział prezes GOPR.

Sporą część debaty zajęła prezentacja przygotowana przez Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Przedstawiła ją sekretarz stanu w tym resorcie Małgorzata Jarosińska, która omówiła obecnie funkcjonujące cztery strategie w UE, mówiąc, że strategie znakomicie wspierają współpracę na granicach zewnętrznych UE, dlatego tak ważne jest powołanie Strategii Karpackiej.

– Karpaty mają ogromny potencjał, który działając wspólnie, ponad granicami państw, możemy lepiej wykorzystać. Naszym celem, ale też działaniami które od pięciu lat podejmujemy, jest właśnie wzmocnienie wzajemnego oddziaływania konwencji karpackiej, podobnie jak dzieje się to w innych regionach właśnie z korzyścią dla obszaru Karpat - powiedziała minister.

W dalszej części minister Jarosińska-Jedynak omówiła, jakie kroki zostały podjęte na poziomie Polski, aby strategia mogła zostać powołana. Podkreśliła, że w 2017 r. został wypracowany projekt SK, która ma podnieść atrakcyjność tego regionu i wzmocnić jego rozwój.

Małgorzata Jarosińska-Jedynak, sekretarz stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej
Fot. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego

Jak poinformowała minister, MFiPR zleciło również zaktualizowanie diagnozy dla makroregionu karpackiego, gdyż ostatnia była wykonana cztery lata temu. Nowa diagnoza obejmuje aspekty społeczne, ekonomiczne i przestrzenne. Na jej podstawie zostały zdefiniowane potencjały i bariery rozwojowe.

- Nowa diagnoza pokazuje także dokładnie, gdzie znajduje się obecnie region karpacki i gdzie chce dojść realizując strategię. Diagnoza pokazała, że ten obszar ciągle ma bardzo wiele deficytów i wymaga wsparcia. Makroregion Karpat nadal wyróżnia się słabą kondycją makroekonomiczną, co uwidacznia się wciąż niską średnią PKB na jednego mieszkańca. Średnia wynosi zaledwie 67 proc. PKB dla całej UE i 57 proc. dla makroregionu Alp – prezentowała dane minister Jarosińska-Jedynak.

Jak wynika z nowej diagnozy spada także liczba mieszkańców Karpat. Przez dekadę ubyło 2 mln 700 tys. mieszkańców. Jest też ujemny przyrost naturalny.

- Skoro tak wielu mieszkańców chce emigrować z tego unikatowego regionu tzn. że sytuacja w Karpatach jest nie jest korzystna i wymaga dodatkowego wsparcia, jakim jest strategia – argumentowała minister Jarosińska-Jedynak.

Minister zaapelowała także o jedność w działaniach:

- Za nami jest wiele kroków. Doprowadziliśmy do tego że mamy zdiagnozowane potrzeby, wiemy czego nam trzeba, ale potrzebne są dalsze działania, które muszą wybrzmiewać jednym głosem. Rada Europejska może formalnie rozpocząć prace nad strategią dla Karpat, ale warunkiem przyjęcia takiej strategii jest jej dojrzałość i powszechne poparcie. Dlatego tak ważne jest przekonanie partnerów z Rumuni, Czech, Serbii i Mołdawii będzie miało duże znaczenie dla powołania strategii – mówiła Jarosińska-Jedynak.

Wojewoda podkarpacki Ewa Leniart
Fot. Podkarpacki Urząd Wojewódzki

Głos w debacie zabrała także wojewoda podkarpacki Ewa Leniart, podkreślając, że Karpaty mają wiele do zaoferowania Unii Europejskiej, mają zasób dziedzictwa, które trzeba ochronić.

- Ludność regionu karpackiego ma prawo do zrównoważonego rozwoju na terenie UE. Uwarunkowania historyczne na terenie karpackim sprawiły, że wzajemne relacje są od nowa budowane. Szczelne granice w latach komunizmu spowodowały separację i trzeba to zmienić - powiedziała wojewoda.

Wojewoda podkarpacki Ewa Leniart podkreśliła rolę dokumentu w budowaniu europejskiej integracji.

– Strategia odegra istotną rolę w procesie pogłębiania integracji obszaru UE poprzez dynamizowanie procesów rozwojowych na poziomie regionalnym i lokalnym. Sprzyja temu możliwość wymiany doświadczeń i przenoszenia skutecznych rozwiązań sprawdzonych w krajach i regionach objętych strategią. W naturalny sposób stwarza to przesłanki do kształtowania się solidarności europejskiej i odpowiedzialności za rozwój całego makroregionu – mówiła Ewa Leniart. – Karpaty są także katalizatorem wyzwalającym inicjatywę lokalnych i regionalnych społeczności pozwalającą na przybliżenie idei europejskich do obywateli – dodała wojewoda.

Marszałek Władysław Ortyl podkreślał podczas spotkania, że inicjatywa jaką jest Strategia Karpacka, jest dojrzałym organizmem o czym świadczy szereg inicjatyw, spotkań, porozumień i działań podejmowanych na rzecz jej powołania, jak np. Konwencja Karpacka czy Międzyregionalna Grupa Karpacka w Komitecie Regionów.

- Jesteśmy w dobrym momencie jeżeli chodzi o uruchomienie Strategii Karpackiej: rusza nowa perspektywa unijna, strategia także doskonale wpisuje się w unijne założenia „Zielonego Ładu” – podkreślał marszałek Ortyl.

Marszałek Ortyl mówił także o powstającej drodze ekspresowej Via Carpatia, która udostępni Karpaty turystom i wszystkim osobom je odwiedzającym.

- Karpaty nie mogą nas dzielić, muszą nas łączyć. Dziś możemy w Polsce powiedzieć, że drogą, która będzie nas właśnie łączyła jest Via Carpatia, która stanie się za kilka lat faktem – powiedział marszałek Ortyl.

Marszałek województwa podkarpackiego Władysław Ortyl
Fot. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego

Marszałek mówił również, że ważnym krokiem było przyjęcie przez Europejski Komitet Regionów opinii o makroregionalnej strategii dla obszaru Karpat.

- Strategia Alpejska też zaczęła się od dużej aktywności na poziomie Europejskiego Komitetu Regionów - stwierdził Władysław Ortyl.

Tak jak wcześniej minister Jarosińska-Jedynak marszałek Ortyl zaapelował o jedność w działaniach na rzecz strategii, która jest warunkiem niezbędnym do jej powołania:

- Komisja Europejska odpowiadając na nasze apele podkreśla, że wszystkie państwa karpackie, a przynajmniej znakomita ich część musi zaangażować się i wydać pozytywne wnioski o strategii. Czekamy, żeby do Deklaracji Krynickiej przyłączyli się przedstawiciele Czech, Serbii, Rumunii i Mołdawii – powiedział marszałek Władysław Ortyl.

- To spotkanie jest kolejnym krokiem pokazującym KE, że SK jest dojrzała i ma szerokie poparcie społeczne - dodał marszałek.

Marie Clotteau – dyrektor Europejskiego Stowarzyszenia Obszarów Górskich EUROMONTANA – mówiła podczas wystąpienia o działaniach, jakie podejmuje jej stowarzyszenie na rzecz mieszkańców obszarów górskich.

- To stowarzyszenie, które dba o ludzi mieszkających w górach. W naszym stowarzyszeniu są samorządowcy, organizacje rolnicze, badawcze, instytuty. Nie mamy jeszcze nikogo z Polski, ale mam nadzieję, że to się zmieni – powiedziała Marie Clotteau.

Zapewniła także, że Strategia Karpacka ma poparcie stowarzyszenia EUROMONTANA.

- Współpracujemy z Konwencją Karpacką, jest to dobra współpraca, wspieramy powołanie Strategii Karpackiej. Możecie państwo na nas liczyć na poziomie UE – zapewniła Marie Clotteau.

Marie Clotteau – dyrektor Europejskiego Stowarzyszenia Obszarów Górskich EUROMONTANA
Fot. Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego

O wspólnej wizji współpracy transgranicznej oraz działaniach na rzecz wyrównywania dysproporcji i poziomu ratownictwa w ramach regionu karpackiego, mówił Jerzy Siodłak z Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. Powiedział on także, że dobrą inicjatywą, byłby wspólny kongres wszystkich służb ratowniczych regionu karpackiego, który pomógłby wypracować jednolite standardy współpracy, porozumiewania się, wymiany danych, wyposażenia itp.

Na zakończenie spotkania padła deklaracja o chęci podpisania porozumienia pomiędzy służbami ratowniczymi z Czech, Polski, Rumunii, Serbii, Słowacji i Ukrainy. Deklaracja jest już przygotowana, a jej część została zaprezentowana podczas spotkania. Muszą zostać jednak dopełnione wszystkie formalności, aby mogła zostać ostatecznie podjęta.

W punkcie drugim proponowanej deklaracji o współpracy jest zapis o promowaniu idei powstania Strategii Karpackiej, która jest odpowiedzią na narastające problemy obszaru karpackiego.

Strategia Karpacka to projekt, nad którym pracę zainicjowała Polska. 5 września 2018 roku, rządy Węgier, Polski, Słowacji i Ukrainy podpisały deklarację inicjującą utworzenie unijnej strategii makroregionalnej dla regionu Karpat. Głównym celem strategii, która ma obejmować swym zasięgiem państwa karpackie, jest zwiększenie konkurencyjności i atrakcyjności makroregionu karpackiego w oparciu o unikalne dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe. Euroregion karpacki obejmuje 8 krajów i zamieszkuje go 50 mln ludzi.

Główne filary Makroregionalnej Strategii dla Karpat:

Podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców regionu karpackiego, przy jednoczesnym zachowaniu unikalnych walorów ekologicznych Karpat.

Rozwijanie podstawowych usług społecznych na tym obszarze, w szczególności usług związanych z dostępem do edukacji, opieki zdrowotnej i włączeniem społecznym.

Wzmocnienie zrównoważonej współpracy gospodarczej w strategicznych sektorach makroregionalnych: czystym przemyśle, zrównoważonej turystyce i sektorze rolno-spożywczym poprzez rozwój klastrów karpackich i makroregionalnego ekosystemu innowacji.

Ochrona i zachowanie środowiska przyrodniczego, zarządzanie ryzykiem naturalnym, łagodzenie zmian klimatu i przystosowywanie się do nich.

Wzmocnienia wewnętrznej spójności makroregionu, w tym sieci transgranicznych.

Rozwijanie powiązań funkcjonalnych obszarów górskich Karpat z otaczającymi je obszarami oraz wzmacnianie ośrodków miejskich z uwzględnieniem specyfiki karpackich sieci osadniczych.

Red.