Spacer śladami Szajny, dwa spektakle. 2. dzień Źródeł Pamięci. FOTORELACJA

KATEGORIA: KULTURA / 13 sierpnia 2021

„Gęstość zaludnienia” Teatru Kana ze Szczecina
Fot. Karol Woliński

Czwartek był drugim dniem 9. edycji odbywającego się w Rzeszowie Festiwalu „Źródła Pamięci. Szajna – Grotowski – Kantor”.

Spacer śladem Szajny

Pierwszą czwartkową odsłoną 9. Festiwalu Źródła Pamięci był spacer śladami Józefa Szajny – scenografa, reżysera teatralnego, malarza oraz grafika, który urodził się w Rzeszowie i spędził w stolicy Podkarpacia pierwsze 19 lat swojego życia. Spacer, któremu przewodził Jerzy Fąfara, znany rzeszowski literat i autor książki „18 znaczy życie - rzecz o Józefie Szajnie”, rozpoczął się na placu Cichociemnych.

To tam znajduje się intrygujący pomnik-rzeźba „Przejście 2001”, który zaprojektował właśnie Józef Szajna. W pobliżu pomnika znajduje się natomiast 40 kamieni pamięci. Na każdym znajduje się jedno nazwisko rzeszowskich chłopców w wieku 17-24 lat, którzy w maju 1940 roku pojechali w pierwszym transporcie obozu koncentracyjnego Auschwitz. Sam Józef Szajna w okresie okupacji również był więźniem obozów koncentracyjnych w Auschwitz i Buchenwaldzie, co jak podkreślał Jerzy Fąfara zaważyło na jego późniejszym postrzeganiu życia i charakterze twórczości artystycznej.

Następnie uczestnicy spaceru przemaszerowali w pobliże dwóch innych miejsc związanych z Józefem Szajną. Pierwsze to kościół OO. Bernardynów w Rzeszowie, gdzie artysta został ochrzczony i przyjął pierwszą komunię świętą. Drugie to Teatr im. Wandy Siemaszkowej, gdzie znajduje się Szajna Galeria. W tym właśnie miejscu spacer się zakończył.

Na scenie i w plenerze

W Teatrze Maska widzowie festiwalu mogli zobaczyć spektakl „Gęstość zaludnienia” Teatru Kana ze Szczecina.

Bohaterowie opowieści Aleksijewicz są pogubieni w czasie. Nieustannie porównujący siebie stąd i siebie z kiedyś, pęknięci, niedokładnie poskładani, mają jednak zdolność przenikliwego spojrzenia. Problem w tym, że jest to spojrzenie Orfeusza, spojrzenie wstecz (w tym wypadku w głąb czaszki, w siebie). Ich oczy napotykają na bezwzględny wzrok utraconego czasu – Meduzy, która grozi powrotem. Boją się: że przeszłość bezpowrotnie minęła, że jest już nie do odzyskania. Dawno wystygły ich ciała, jeszcze schną głowy po tańcu ostatniego dnia lata – w świecie sprzed wybuchu. Kiedyś głowa pociła się na zewnątrz, dziś poci się od środka. I jeszcze - istnieje obawa, że przeszłość znowu może stać się przyszłością. Ci ludzie stali się nosicielami traumy, wyczulonymi na katastrofę. Są prorokami nowych zagrożeń. Sceniczna chóralna opowieść bada kondycję świata i psychiki człowieka po wybuchu, człowieka przygniecionego ciężarem trudnej przeszłości, funkcjonującego w chmurze obrazów i zdań, które przylepiły się do niego w trakcie drogi i które przyniósł ze sobą aż do: teraz, tutaj.

„Gęstość zaludnienia. Historia wybuchu” na podstawie „Czarnobylskiej modlitwy. Kroniki przyszłości” Swietłany Aleksijewicz

Adaptacja i reżyseria: Krzysztof Popiołek

Scenografia: Anna Wołoszczuk

Kostiumy: Piotr Popiołek

Obsada: Bibianna Chimiak, Karolina Sabat, Dariusz Mikuła, Piotr Starzyński

Ostatnim wydarzeniem drugiego dnia Źródeł Pamięci był spektakl „Raport Panika”, którego autorem i wykonawcą jest Arti Grabowski.

Raport Panika miał swoją oficjalną premierę na OFF kontrapunkt w Szczecinie w 2018 roku, gdzie zdobył główną nagrodę im. Zygmunta Duczyńskiego. Jest to próba reanimacji aktora w endemicznym performerze. Spektakl kolażowo oparty jest na motywach Dziennika panicznego Rolanda Topora oraz tekstach własnych. Każda scena wyprowadza widza na paniczne manowce stereotypowych przywar, oceany fobii i bagna hipokryzji. Arti rozprawia się również ze sobą – z własnymi egocentrycznymi skłonnościami i dumą patriotycznego frustrata. Szuka źródeł narodowych infekcji, ksenofobicznych lęków, niechęci do inności i ogólnego braku tolerancji. Na koniec serwuje lekcję „bon ton”, widelcem wytyka brak zasad etykiety, kindersztuby, empatii, ale nade wszystko gorzko-ironicznie biczuje nas i siebie wstydem.

Scenariusz: Arti Grabowski

Reżyseria: Marek Kościółek (Teatr Krzyk), konsultacja: Daniel Jacewicz

Występuje: Arti Grabowski

Organizatorem Festiwalu jest Teatr Maska w Rzeszowie oraz Urząd Miasta Rzeszowa. Dyrektorem artystycznym Festiwalu jest Aneta Adamska – Szukała współtwórczyni oraz główny reżyser Teatru Przedmieście.

Co jeszcze w programie Festiwalu „Źródła Pamięci. Szajna - Grotowski - Kantor”. (Rzeszów - 11 - 14 sierpnia 2021 r.) znajdziecie TUTAJ.

Red.

Fotorelacje: Karol Woliński