Na Podkarpaciu będzie obserwatorium kosmiczne! Jest umowa PRz i POLSY

KATEGORIA: EDUKACJA / 21 kwietnia 2022

Fot. Karol Woliński

Politechnika Rzeszowska podpisała porozumienie z Polską Agencją Kosmiczną (POLSA) w sprawie utworzenia obserwatorium przestrzeni kosmicznej na terenie Akademickiego Ośrodka Szybowcowego w Bezmiechowej w powiecie leskim.

W Bieszczadach najlepiej obserwować kosmos

Stworzenie obserwatorium w Bezmiechowej to jedno z ważniejszych zadań jakie stawiały sobie władze Politechniki Rzeszowskiej. Mówił o tym jej rektor prof. Piotr Koszelnik podczas inauguracji obecnego roku akademickiego. Rozmowy władz uczelni z Polską Agencją Kosmiczną na temat stworzenia obserwatorium trwały od 2020 roku. Najpierw podpisano list intencyjny, a teraz udało się osiągnąć porozumienie dotyczące realizacji tej inwestycji. Podpisy pod dokumentem złożyli w czwartek (21 kwietnia) prof. Piotr Koszelnik oraz prezes Polskiej Agencji Kosmicznej prof. dr hab. Grzegorz Wrochna.

- To niezwykle ważny krok rozwojowy dla nas, jesteśmy uczelnią postrzeganą jako jedną z wiodących jeżeli chodzi o rozwój naukowy w zakresie lotnictwa i kosmonautyki, to również obszary priorytetowe dla Podkarpacia. Nasze doświadczenia i zasoby kadrowe oraz infrastrukturalne zostaną odpowiednio wykorzystane – mówił przed podpisaniem umowy prof. Piotr Koszelnik.

Na mocy porozumienia Polska Agencja Kosmiczna zapewni przeprowadzenie prac budowlanych oraz instalację, obsługę i utrzymanie infrastruktury przeznaczonej do obserwacji przestrzeni kosmicznej, na terenie Akademickiego Ośrodka Szybowcowego PRz w Bezmiechowej. Tam będą najlepsze warunki do prowadzenia optycznych obserwacji astronomicznych.

- Miejsce to jest optymalne jeżeli chodzi o obserwacje kosmiczne i wierzę, że uda nam się rozszerzyć nasze kompetencje w tym zakresie - dodał rektor PRz.

Jak podkreślał prof. Grzegorz Wrochna, z punktu widzenia POLSA głównym celem obserwatorium będzie wyszukiwanie i śledzenie na niebie sztucznych satelitów Ziemi.

- Przy ciągle rosnącej liczbie satelitów jest to konieczne dla unikania zderzeń i zapewnienia bezpieczeństwa kosmicznego. Nawiązanie współpracy z Politechniką Rzeszowską pozwoli na szersze jego wykorzystanie. W szczególności umożliwi wymianę doświadczeń, kompetencji w zakresie zaawansowanych systemów automatyki, np. konstrukcji obserwatoriów robotycznych. Budowa obserwatorium w Bezmiechowej z pewnością przyczyni się również do lepszego kształcenia kadr dla sektora kosmicznego w Polsce, w szczególności w dziedzinie bezpieczeństwa kosmicznego – powiedział prezes Wrochna.

Obserwatorium za kilka miesięcy

Prace przy budowie obserwatorium potrwają kilka miesięcy. Kluczową kwestią będzie umieszczenie zbudowanego już teleskopu badawczego w specjalnie wybudowanej dla niego kopule badawczej. Oprócz tego konieczne jest doprowadzenie energii elektrycznej, Internetu oraz wyposażenie obiektu Niewykluczone, że w przyszłości powstaną kolejne tego typu instalacje, POLSA przygotowuje miejsce na cztery tego typu kopuły w Bezmiechowej.

- Inwestycja w sensie rozmachu architektonicznego nie jest zbyt okazała, kluczowe jest dla nas jednak to, że wciągamy do naszych prac uczelnię i studentów- podkreślał Wrochna.

W ramach porozumienia Politechnika Rzeszowska poniesie koszty związane dostarczeniem niezbędnej infrastruktury, przyłączy, zagospodarowaniem terenu. Koszty instalacji i obsługi aparatury będą po stronie POLSY. Będzie to pierwszy tego typu obiekt na Podkarpaciu.

Budowa nowego obserwatorium pozwoli Polskiej Agencji Kosmicznej na testowanie nowych rozwiązań technologicznych, szkolenie personelu w zakresie obserwacji SST, testowanie i doskonalenie procedur operacyjnych oraz realizację projektów przy współpracy z innymi instytucjami w Polsce.

Bezpieczeństwo kosmiczne należy do priorytetów polityki kosmicznej POLSY. Jednym z głównych elementów tego zagadnienia jest SST (ang. Space Surveilance and Tracking), czyli wykrywanie i śledzenie sztucznych obiektów satelitarnych Ziemi. Realizacja większości zadań związanych z SST zaczyna się od obserwacji tych obiektów.

Obecnie POLSA pozyskuje dane obserwacyjne przede wszystkim z teleskopów w postaci pomiarów astrometrycznych. Obserwacje tego typu wymagają odpowiedniego sprzętu oraz kompetencji. Obiekty satelitarne poruszają się po sferze niebieskiej ruchem niegwiazdowym z bardzo dużymi prędkościami. Ponadto są to obiekty o różnej i często zmiennej jasności, co dodatkowo utrudnia ich obserwacje optyczne.

- Dostęp do obserwacji SST pochodzących z sensorów o odpowiedniej dystrybucji geograficznej jest kluczowy dla utrzymania świadomości sytuacyjnej w przestrzeni kosmicznej i usług SST. POLSA korzysta z obserwacji dostarczanych przez zewnętrzne podmioty na podstawie umów i porozumień oraz z obserwacji dostarczanych przez własne sensory w Australii. Planowany jest rozwój sieci sensorów w kilku kolejnych, również w odległych lokalizacjach - wyjaśnia prezes Polskiej Agencji Kosmicznej.

Fot. Karol Woliński

„DNA Podkarpacia”

W podpisaniu porozumienia przez PRz i POLSĘ udział wzięła również wojewoda podkarpacki Ewa Leniart. Podkreślała, że współpraca uczelni i POLSY, to kolejna inicjatywa związana z rozwojem branży kosmicznej na terenie naszego województwa.

- To przedsięwzięcie, dzięki któremu coraz wyraźniej zaznaczymy naszą obecność na mapie światowego sektora kosmicznego. Stajemy przed możliwością nie tylko wykorzystania naszego potencjału, ale także tworzenia nowych, wyspecjalizowanych miejsc pracy oraz powstawania kolejnych firm z rozwiązaniami konkurencyjnymi na globalnym rynku. Pragnę podkreślić, że nawiązanie tak ważnej współpracy to przede wszystkim szansa urzeczywistnienia istotnych dla naszego rejonu zamierzeń w rozwoju technologii kosmicznej, co stanowi ogromny potencjał na przyszłość - zaznaczyła Ewa Leniart.

Marszałek województwa podkarpackiego Władysław Ortyl, który również był przy podpisaniu porozumienia, zaznaczył że Podkarpacie jest jedynym województwem z inteligentną specjalizacją w postaci lotnictwa i kosmonautyki. Współpraca PRz i POLSY idealnie wpisuje się w jej ramy.

- To jest DNA Podkarpacia i takie inwestycje zawsze będziemy wspierać. Bezmiechowa już jest znanym lotniczym ośrodkiem w naszym regionie, a wspólne plany, które dziś prezentujemy, spowodują jeszcze większe zainteresowanie tym miejscem - powiedział marszałek Ortyl.

Karol Woliński