[KULTURA] Pamięć o Żydach: Wystawa plenerowa „Pełno ich nigdzie”, wykłady i spacery

Pamięć o Żydach: Wystawa plenerowa „Pełno ich nigdzie”, wykłady i spacery

KATEGORIA: KULTURA / 23 października 2021

„Pełno ich nigdzie. Przywracanie pamięci o polskich Żydach w przestrzeni miejskiej” to tytuł wystawy, którą od piątku (22 października) można oglądać na Placu Ofiar Getta w Rzeszowie. Wystawie towarzyszą inne wydarzenia - niecodzienne spacery i wykłady.

Po entuzjastycznym przyjęciu w Oslo i Zagrzebiu, wystawa plenerowa „Pełno ich nigdzie. Przywracanie pamięci o polskich Żydach w przestrzeni miejskiej” po raz pierwszy jest prezentowana w pięciu miastach Polski: Lublinie, Warszawie, Krakowie, Łodzi oraz Rzeszowie. W stolicy Podkarpacia od 22 października do 14 listopada na Placu Ofiar Getta.

Wystawa jest dostępna dla wszystkich. Za pomocą murali w nowatorski sposób prezentuje wybrane tematy z historii polskich Żydów, przybliża polsko-żydowskie relacje oraz sposoby przywracania pamięci o dawnych sąsiadach przez miejskich aktywistów i lokalne stowarzyszenia.

Fot. Estrada Rzeszowska

W kilkunastu sekcjach tematycznych odbiorcy dowiedzą się m.in. o wkładzie polskich Żydów w rodzimą kulturę i gospodarkę, życiu żydowskim w Polsce na przestrzeni wieków, a także polskich Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Poruszane są tu także trudne rozdziały w polsko-żydowskiej historii, m.in. Zagłada oraz zapoczątkowana przez władze komunistyczne kampania antysemicka w marcu 1968 roku.

Wystawa „Pełno ich nigdzie” powstała w 2017 roku we współpracy Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie i Norweskim Centrum Studiów nad Holocaustem i Mniejszościami w Oslo. Projekt jest finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach Funduszu EOG oraz przez budżet krajowy.

Ekspozycjom w poszczególnych miastach towarzyszyć będzie bogaty program działań edukacyjnych i kulturalnych, stworzony we współpracy z lokalnymi partnerami - w Rzeszowie z Estradą Rzeszowską i Rzeszowskim Inkubatorem Kultury.

Fot. Estrada Rzeszowska

Udział we wszystkich rzeszowskich wydarzeniach jest bezpłatny. Na wykłady obowiązują bezpłatne wejściówki – do pobrania na stronie Estrady Rzeszowskiej w zakładce „bilety”.

Program rzeszowskich wydarzeń towarzyszących:

Sobota, 23 października

Spacer I „Sylwetki zasłużonych Rzeszowian żydowskiego pochodzenia”

Prowadząca Marta Wójcik

Rozpoczęcie o godz. 14:00 na ul. płk. Leopolda Lisa-Kuli 13 pod muralem przedstawiającym Freda Zinnemanna

Spacer po miejscach szczególnie związanych z żydowską społecznością Rzeszowa. Przypomniane zostaną sylwetki Żydów, którzy zasłużyli się dla rozwoju miasta, działali w obszarze dobroczynności, polityki, kultury, czy sportu. Spacer obejmie również trzy murale: Ireny Sendlerowej, Freda Zinnemanna oraz Janusza Korczaka.

Niedziela, 24 października

Spacer II „Przywracamy pamięć o żydowskich cmentarzach”

Prowadząca Marta Wójcik

Rozpoczęcie o godz. 14:00 na ul. Bożniczej 4, przy Synagodze Staromiejskiej

Spacer oparty o pamięć i pozostałości żydowskich cmentarzy w Rzeszowie. Na przestrzeni wieków funkcjonowały trzy żydowskie cmentarze. Dwa z nich zostały doszczętnie zniszczone. Spacer rozpocząłby się od Placu Ofiar Getta do najmłodszego z cmentarzy, przy ulicy Dołowej, na którym zachowało się kilkadziesiąt macew. Podczas spaceru opowiedziana zostanie historia żydowskich cmentarzy w Rzeszowie oraz zwyczaje pogrzebowe obowiązujące w judaizmie.

Piątek, 29 października

Wykład Joanny Kluz „Społeczność żydowska w krajobrazie miasta, na przykładzie historii łańcuckich Żydów”

Rozpoczęcie o godz. 17:00 w Rzeszowskim Inkubatorze Kultury, ul. Jagiellońska 24

Wykład poświęcony dziejom łańcuckiej gminy żydowskiej funkcjonującej od XVII w. do 1942 r. W oparciu o zachowane materiały archiwalne opowiedziana zostanie historia Żydów, jako najliczniejszej mniejszości narodowej Łańcuta. Opowieści o tej niezwykle barwnej i różnorodnej społeczności towarzyszyć będzie wskazanie śladów jej bytności na terenie Łańcuta oraz omówienie najważniejszych obiektów i miejsc związanych z jej codziennym funkcjonowaniem.

Sobota, 30 października

Spacer III „Ostatnia droga”

Prowadząca Marta Wójcik

Rozpoczęcie o godz. 14:00 na Placu Ofiar Getta, przy pomniku

Spacer przemierzony drogą, którą musieli pokonać Żydzi podczas akcji likwidacyjnych getta rzeszowskiego, z dzisiejszego Placu Ofiar Getta, do stacji kolejowej Rzeszów-Staroniwa, skąd wywożono ich do miejsc zagłady, między innymi do obozu zagłady w Bełżcu. Podczas spaceru zostanie przedstawiona historia rzeszowskiego getta, wspomnimy i upamiętnimy żydowskich mieszkańców miasta, którzy ponieśli wtedy śmierć.

Piątek, 5 listopada

Wykład Marty Wójcik „Życie codzienne rzeszowskich Żydów w latach 30. XX wieku, na łamach czasopisma >Przegląd Rzeszowski. Bezpartyjny tygodnik żydowski<”

Rozpoczęcie o godz. 17:00 w Rzeszowskim Inkubatorze Kultury, ul. Jagiellońska 24

Wykład, podczas którego przeniesiemy się do Rzeszowa z lat trzydziestych ubiegłego wieku. Odczytane zostaną fragmenty artykułów pochodzących z czasopisma wydawanego w Rzeszowie i drukowanego w drukarni Mojżesza Goldberga. Cytowane treści zostaną uzupełnione o komentarz odwołujący się do ówczesnej sytuacji panującej w mieście, powrócimy do zdarzeń z tamtego okresu, poznamy ofertę kulturalną dostępną wtedy dla mieszkańców miasta, odczytamy relacje z wydarzeń sportowych odbywających się w Rzeszowie. Wykładowi będzie towarzyszyć prezentacja zdjęć miejsc związanych z żydowską społecznością Rzeszowa, a także reprodukcje reklam lokali handlowych i usługowych.

Piątek, 12 listopada

Wykład prof. Wacława Wierzbieńca "Kultura galicyjskich Żydów w XIX i XX wieku. Na ile jeszcze obecna? czy zapomniana?"

Rozpoczęcie o godz. 17:00 w Biurze Wystaw Artystycznych, ul. Jana III Sobieskiego 18

Wykład będzie dotyczył wybranych, a zarazem najbardziej charakterystycznych dla tego regionu elementów kultury żydowskiej. Zostanie przedstawiona specyfika kulturowa społeczności żydowskiej Galicji (różnice ze społecznościami żydowskimi innych części Europy). Autor wykładu odniesie się do cmentarzy z charakterystycznymi ohelami cadyków w Leżajsku, Rymanowie, Dynowie. Przedstawi różnice i podobieństwa między synagogą „Tempel“ i synagogami tradycyjnymi (na przykładzie Przemyśla). Wskaże na przedmioty związane z praktykami religijnymi (na przykładzie zbiorów Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej oraz własnych zbiorów), a także na rytuały dotyczące życia religijnego (na przykładzie Rzeszowa, Grodziska Dolnego i Dynowa).

Red.