42. rocznica wprowadzenia stanu wojennego. W środę obchody w Rzeszowie

KATEGORIA: HISTORIA / 12 grudnia 2023

Fot. Region Rzeszowski NSZZ „Solidarność”

W 42. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, w środę 13 grudnia, w Rzeszowie odbędą się rocznicowe uroczystości, na które zaprasza Region Rzeszowski NSZZ „Solidarność”. Z kolei IPN zaprasza do udziału w akcji społecznej „Ofiarom stanu wojennego. Zapal Światło Wolności”.

W ramach obchodów 13 grudnia w Rzeszowie o godz. 9:00 nastąpi złożenie kwiatów pod obeliskiem Adama Matuszczaka przy siedzibie Zarzadu Regionu NSZZ „Solidarność” (ul. Matuszczaka). Natomiast o godz. 12:00 w kościele farnym w Rzeszowie zostanie odprawiona Msza św. w intencji Ojczyzny i ofiar stanu wojennego. Po Mszy św. nastąpi złożenie wieńców i kwiatów pod Krzyżem Misyjnym oraz zapalenie zniczy.

W związku z 42. rocznicą wprowadzenia stanu wojennego w Polsce, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie zaprasza mieszkańców miasta i całego Podkarpacia do udziału w akcji społecznej „Ofiarom stanu wojennego. Zapal Światło Wolności”.

- 13 grudnia, zapalając w oknie świecę, wyrażamy solidarność z ofiarami stanu wojennego - zachęcają organizatorzy. Można również zapalić wirtualną świecę na stronie swiatlowolnosci.ipn.gov.pl.

Kampania społeczna „Zapal Światło Wolności” nawiązuje do gestu solidarności, jaki wobec Polaków żyjących w stanie wojennym w Wigilię Bożego Narodzenia 1981 roku wykonały rzesze mieszkańców wolnego świata. Na znak jedności z rodakami świecę w oknie Pałacu Apostolskiego w Watykanie zapalił papież Jan Paweł II. Do postawienia w oknach świec wezwał również prezydent USA Ronald Reagan, który w Bożonarodzeniowym orędziu do narodu powiedział: „Niech płomień milionów świec w amerykańskich domach będzie świadectwem, że światła wolności nie uda się zgasić”. Finał tegorocznej kampanii „Zapal Światło Wolności” odbędzie 13 grudnia o godzinie 19:30 przy Krzyżu Papieskim na placu Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie.

Inne obchody

Ponadto, już już informowaliśmy TUTAJ, 13 grudnia Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie zaprasza na otwarcie wystawy eksponatów filatelistycznych dotyczących cenzury korespondencji w tym okresie. Prezentowane zbiory pochodzą z kolekcji dr. inż. Adama Masłonia, nauczyciela akademickiego Politechniki Rzeszowskiej, który opowie o swoich zbiorach i będzie kuratorem wystawy.

Działania IPN Oddział w Rzeszowie związane z rocznicą wprowadzenia stanu wojennego w Polsce:

4–15 grudnia, Rzeszów – prezentacja wystawy elementarnej „Stan wojenny 1981–1983” (Klub 21. Brygady Strzelców Podhalańskich, ul. Dąbrowskiego 22),

12 grudnia, Rzeszów – zajęcia w szkołach na temat okoliczności wprowadzenia stanu wojennego, form oporu i stosowanych przez władzę represji z uwzględnieniem wątków regionalnych (Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego Nr 1, ul. Aleksandra Dworskiego 99),

13 grudnia, Rzeszów – zajęcia w szkołach na temat okoliczności wprowadzenia stanu wojennego, form oporu i stosowanych przez władzę represji z uwzględnieniem wątków regionalnych (Liceum Ogólnokształcące im. Sebastiana Petrycego, ul. Lwowska 14),

13 grudnia, Rzeszów – zajęcia „Stan wojenny” dla pensjonariuszy Domu Pomocy Społecznej dla Osób w Podeszłym Wieku oraz Osób Niepełnosprawnych Fizycznie (ul. Sucharskiego 1),

grudzień, Łupków – prezentacja wystawy „Stan wojenny” (Zakład Karny w Łupkowie).

Stan wojenny w regionie

Decyzję o wprowadzeniu stanu wojennego starano się zalegalizować antydatowanym Dekretem Rady Państwa z 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym i Uchwałą Rady Państwa w sprawie wprowadzenia stanu wojennego ze względu na bezpieczeństwo państwa. Uzasadniano go potrzebą przeciwdziałania chaosowi i anarchii wywołanych postępowaniem radykalnych działaczy „Solidarności”. W intencji władz komunistycznych leżało zahamowanie wolnościowego zrywu Polaków i niedopuszczenie do demontażu systemu totalitarnego w Polsce. Do operacji wprowadzenia stanu wojennego użyte zostały: Ludowe Wojsko Polskie, Milicja Obywatelska i Służba Bezpieczeństwa. We wszystkich województwach ustanowiono komisarzy wojskowych, będących pełnomocnikami Komitetu Obrony Kraju.

Działania operacyjne na terenie czterech województw Polski południowo-wschodniej przebiegały podobnie, jak w całym kraju. Funkcjonariusze SB i MO włamali się do siedzib Zarządów Regionów oraz Komisji Zakładowych, skąd wynieśli dokumenty oraz większość sprzętu, demolując przy okazji lokale. Największe, kluczowe zakłady pracy zostały zmilitaryzowane, a kontrolę nad nimi przejęli delegowani komisarze wojskowi. Równocześnie z wprowadzeniem stanu wojennego realizowano zaplanowane i przygotowane przez komunistyczny aparat bezpieczeństwa operacje „Klon”, „Jodła” i „Azalia”. W ramach operacji „Klon” SB przeprowadziła rozmowy ostrzegawcze z działaczami „Solidarności”. Kryptonimem „Jodła” nazwano akcję internowania wytypowanych przez bezpiekę osób.

Już pierwszej nocy, na terenie dzisiejszego Podkarpacia internowano ich ok. 340 (w okresie całego stanu wojennego ok. 445). Celem operacji „Azalia” było zablokowanie łączności telefonicznej. W całym kraju przerwano nadawanie audycji radia i telewizji.

13 grudnia 1981 r. nadawano jedynie telewizyjne oświadczenie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, przewodniczącego powołanej dzień wcześniej Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego – niekonstytucyjnego organu tworzonego przez wyższych oficerów LWP. Zawieszono wydawanie większości gazet.

W Polsce południowo–wschodniej ukazywały się tylko „Nowiny” – organ prasowy Komitetu Wojewódzkiego PZPR w Rzeszowie. Wprowadzono cenzurę korespondencji. Od godziny 22.00 do 6.00 obowiązywała godzina milicyjna. Na ulicę wyszły patrole wojskowe. Zawieszono działanie związków zawodowych i wielu organizacji społecznych. Zawieszona została m.in. działalność szkół, placówek kultury, a także organizacji sportowych i turystycznych. Za złamanie przepisów dekretu o stanie wojennym i innych zarządzeń władz groziły surowe kary, do kary śmierci włącznie, które miały orzekać sądy wojskowe w trybie doraźnym.

Red.

Fot. IPN